Türkiye'de Hak Temelli Sivil Toplum Örgütleri - STGM - Sivil Toplum ...

Kent hakkı bağlamında yukarıdaki iki örnek dışında ne yazık ki sayabileceğimiz fazla
mahalle örgütlenmesi bulunmamaktadır. Temennimiz, mahalle mücadelelerinin ortaklaşarak
ve sistemdeki haksızlıklara karşı birleşerek kent hakkını şemsiye bir slogandan
öte hak ettiği konuma taşıyabilmeleridir. Mücadele toplumsallaşıp içerilen hakların
kapsamı da suya atılan taşın etrafındaki halkalar misali genişlemedikçe, kent
hakkı güdük bir slogan olarak kalmaya mahkûmdur çünkü kenti şekillendirmeye talip
olmak daha demokratik ve daha insani bir kentin inşasına emek koymaktan geçer.
Bu bağlamda, Türkiye’den gerçek bir kent hakkı örneği verilecek ise bu hiç kuşkusuz
Tekel işçilerinin direnişi olur. Çıkış amacı elbette kent hakkı değildir ancak direniş zaman
içinde toplumsallaşarak işçiler dışında öğrencilerin de dahil olduğu diğer toplumsal
gruplar tarafından da desteklenmiş, sistemdeki haksızlıklara karşı geniş bir muhalefeti
ardına almayı başarmıştır. Emekçiler, Kızılay Meydanı’nı, tam da Lefebvre’in
kastettiği şekilde kendilerine mal ederek işgal etmişler ve diledikleri yaşam pratiklerini
kurarak oldukça önemli bir süre hem kendileri için bir yaşam alanına hem de
haklı mücadelelerini duyurma mekânına dönüştürmüşlerdir. Kamusal bir alanın işgali
ile yeniden şekillendirilen mekânda sistemin yarattığı ihlal ve acılar ortaya serilmiş,
Tekel işçilerinin mağduriyetleri dışına çıkılarak, genel olarak sistem sorgulanmış ve
sarsılmıştır. Emekçilerin aynı zamanda kendi mahallelerinin sakinleri olduklarını da
hatırlarsak, mahallenin, Kızılay’ı kendisi için bir “Agora” kıldığı söylenebilir.
Kent hakkı bağlamında bir mekânın işgal ile mal edilmesine verilebilecek bir başka iyi
örnek Galatasaray Meydanı’dır. Arjantin’in Plaza Del Mayo kadınları gibi, 1995’ten
bu yana yitirdikleri kocalarını, kardeşlerini, çocuklarını ve sevgililerini arayan Cumartesi
Anneleri’ne ev sahipliği yapan Galatasaray Meydanı, bugün toplumsal muhalefetin
tüm etkinliklerinin başlangıç veya bitiş noktasıdır; insan hak ve özgürlükleri ile
ilgili basın açıklamaları da buradan seslendirilir. Cumartesi Anneleri sayesinde yeni
bir işlevle, haksızlıkların kamuoyuna duyurulması işleviyle, yeniden tanzim edilen
meydan, böylece kentsel muhalefetin sürekli bir kamusal alanına dönüşmüştür.
Kent hakkı, görüldüğü üzere, kavranılması bir yana hayata geçirilmesi meşakkatli
süreçler içeren bir haktır. 2007’de ABD’de Marksist kökenli gruplar, taban hareketleri,
şehir plancıları, sendikalar ve çeşitli STÖ’ler tarafından kurulan The Right to
the City Alliance (Kent Hakkı İttifakı, http://www.righttothecity.org/), Türkiye açısından
dersler çıkarılacak bir deneyimdir. Hareket, çok kısa sürede ülkenin birçok
yerinde örgütlenip eylemlerine devam ederken, aynı zamanda kent hakkını tartışmaya
açmış ve katılımcı bir yöntemle kentlerde toplantılar düzenleyerek ilkelerini birlikte
oluşturdukları bir kent hakkı inşasına yönelmiştir. Bu bağlamda, Toplumun Şehircilik
Hareketi-İMECE Forumları ve Karaburun Kongreleri aynı potansiyele sahip çok ufak
ancak önemli adımlardır.
377