Türkiye'de Hak Temelli Sivil Toplum Örgütleri - STGM - Sivil Toplum ...

Kültürel açıdan değerlendirildiğinde, Türkiye’de çevreciliğe ve STÖ’lere bakış zaman
içinde önemli eşiklerden geçmiştir. 1970’lerde temizlik ve orman bağlamında sesi duyulan
STÖ’ler daha sonra güçsüzleşmiş, 1980’lerde sesi çok duyulmayan çevre hareketi,
1990’larda tanınmaya başlamıştır. Ancak bu dönemde çevreciler, Oktay Konyar’ın
(2007) ifadesiyle “ellerinde papatyalarla dolaşan çevre aktivistleri” olarak algılanmaktadır.
1995’den itibaren çevre sorunlarının hem uluslararası hem ulusal boyutta
artması ve ciddiyet kazanmasıyla, ayrıca sivil toplum algısının gelişmesiyle birlikte
çevre STÖ’lerinin konumu değişmeye başlayacaktır.
2.2 2000’li Yıllarda Türkiye’de Çevre Gündemi Ve STÖ’ler
Başlangıçta gönüllü ve amatör ruhla yola çıkan ve kurumsal açıdan henüz çok genç ve
küçük olan çoğu oluşum, 2000’li yıllarda önemli bir evrim aşamasına girecektir. Bu
hareketlenmeye genç çevrecilerin ve uzmanların girişimleriyle kurulan Doğa Derneği
ve Buğday Derneği gibi dinamik, esnek yapıdaki daha genç STÖ’ler, ağlar, girişimler
sosyal gruplar eklenecektir.
Bu dönemdeki önemli gelişmelerinden biri de, platformların ve federasyonların ortaya
çıkmasıdır. Türkiye Ulusal Çevre Platformu, AKÇEP (Akdeniz Çevre Platformu),
EGEÇEP (Ege Çevre Platformu), İÇAÇEP (İç Anadolu Çevre Platformu), MARÇEP
(Marmara Çevre Platformu) gibi oluşumlar, yerel çevre STÖ’lerinin kapasitelerinin
geliştirilmesi amacıyla yola çıkan Kardoğa ve bunun devamı niteliğindeki İçdoğa
Platformu, GDO’ya Hayır Platformu, Türkiye’deki akarsu kaynaklarının korunmasına
yönelik çalışan Su Meclisi, Derelerin Kardeşliği ve son dönemde Karadeniz İsyandır
Platformu, Doğu Karadeniz Çevre Platformu, 2010 yılında Tabiatı Ve Biyolojik Çeşitliliği
Koruma Kanun Tasarısı’nın komisyon çalışmalarına katılmak üzere 74 STÖ’nün
katılımıyla kurulan Tabiatı Koruma Kanunu İzleme Girişimi bunlara örnek olarak
verilebilir.
2002 Johannesburg Zirvesi, Türkiye’de STÖ’lerin gelişiminde önemli bir dönüm noktasıdır:
Gerek zirveye hazırlık aşamalarında gerekse katılım aşamasında STÖ’ler tüm
süreçlere dahil edilir ve ilk kez ulusal raporların hazırlanmasında, alınan kararlarda
çevre politikaları üzerinde doğrudan etki yaratma gücüne sahip olurlar. Zirvenin çevre
STÖ’leri açısından bir diğer önemi de, uluslararası ağlara ve oluşumlara açılımı
geliştirmesidir.
77