Türkiye'de Hak Temelli Sivil Toplum Örgütleri - STGM - Sivil Toplum ...

ÇEVRE
SERAP ÖZTÜRK
1
YEREL VE ULUSAL MÜCADELE BİRLEŞİRKEN 1
Bu çalışma, Türkiye’de 20. yüzyıl ortalarından itibaren başlayan, dernek ve vakıflar,
federasyonlar, sendikalar, kooperatifler, meslek odaları gibi tüzel kişilik sahibi kuruluşlar,
platformlar, ağlar, yerel halk hareketleri eksenli sivil çevre hareketlerinin oluşumunu
ve gelişimini, özellikle 2000’li yılların ikinci yarısını odağa alarak resmetmeyi
amaçlamaktadır. Sayılanlara, siyasi bir hareket olarak yola çıkan Yeşiller (Partisi) de
dahil edilebilir.
Çalışmanın kapsamı belirlenirken ele alınacak oluşumların Sivil Toplum Geliştirme
Merkezi’nin (STGM) çalışma kapsamına paralel bir yapıda olması, en az son iki yıl
içinde çevre alanında adını yerel ya da ulusal düzeyde önemli eylemlerle duyurmuş olması
birincil seçme ölçütü olmuştur. Çalışma kapsamına giren bu kurum ve oluşumlar
içinden, daha sonra coğrafi bölge, hukuki statü, faaliyet alanı gibi yapısal farklılıklar
gözetilerek temsili nitelikte bir grup seçilmiş, farklı düzeylerde kurum temsilcileriyle,
uzman ve aktivistlerle görüşmeler düzenlenmiştir. Bunların yanısıra çevre alanında ön
plana çıkan akademisyenlere ve konuyla ilgili daha önce yapılmış akademik çalışmalara
yer verilmiştir.
Görüşmeler, belirli başlıklar çerçevesinde sohbet biçiminde gerçekleştirilmiştir.
STÖ’lerin yapısal değerlendirmesinde, uluslararası ölçütlerden faydalanılmış, ancak
bunlar çalışmanın amaçlarına ve kapsamına uyarlanmıştır. Üç ana bölümden oluşan
metnin giriş bölümünde çevre alanına dair tanımlar, dünyada ve Türkiye’de çevre politikalarının
ve çevre sorularının, bunlara paralel olarak çevre hareketlerinin gelişimi
1 Kitabın ilk baskısının hazırlandığı Şubat 2007’de, Türkiye’deki sivil çevre hareketlerinin önemli
mihenk taşlarından Buğday Derneği’nin kurucusu Victor Ananias’la uzun bir sohbet gerçekleştirdik.
Derneğin Galata’daki binasından ellerimde Akdeniz kokulu organik portakallarla çıkmıştım. Kitabın
güncellenmiş baskısı için hazırlandığımız Mart 2011’de yine Victor’u aradım; İstanbul’da olmadığını
söyledi. “Sensiz nasıl güncelleriz? O zaman telefonla ya da e-postayla görüşelim,” dedim. Bu konuşmayı
Victor’un vefatından birkaç gün önce yapmıştık. Görüşemedik. O günlerde Buğday Derneği’nden
kimseyi rahatsız etmek istemedim doğal olarak. Okuyucular ve Buğday Derneği bu eksikliği affetsin.
Kitabın ikinci baskısının amacı 2007’den 2011’e nelerin değiştiğini, nereye gittiğimizi anlamaya çalışmaktı.
Ben bu bölümü Victor’suz güncelleyerek Victor’suz ne olacağımızı anlamaya çalıştım. Bu
bölümünü okurken hissedilebilecek boşluk bundandır.
67