Türkiye'de Hak Temelli Sivil Toplum Örgütleri - STGM - Sivil Toplum ...

346
Mültecinin Hakları Nelerdir?
Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin 1951 Cenevre Sözleşmesi’ne göre mültecilerin
“güvenli sığınma hakkı”, “ırkı, dini inancı ve geldiği ülke nedeniyle ayrımcılığa uğramama
hakkı”, “mülkiyet, barınma ve çalışmayla ilgili düzenlemelerle tanınan hakları”,
“iltica ettiği ülkedeki vatandaşlarla eşdeğer temel eğitim, sağlık ve adalet mekanizmasına
erişim hakkı” bulunmaktadır. Gene 1951 Cenevre Sözleşmesi, devletlerin,
mültecilerin, sığındıkları ülkedeki diğer yabancıların yararlandığı ölçüde, ekonomik ve
sosyal haklardan yararlanmalarını sağlamaları gerektiğini söylemektedir.
Haklar, her ne kadar sözleşmede belirtilmiş olsa da, Türkiye’de özellikle coğrafi kısıtlamadan
kaynaklanan bir sığınmacı ve mülteci ayrımı gözlenmektedir. Ayrıca uluslararası
hukuka göre mülteci olarak tanınmış kimselerin Türkiye’deki özel statüsünden
kaynaklanan bir biçimde haklara erişiminde ciddi sıkıntılar yaşanmaktadır. Alandaki
en büyük boşluk ve kişilerin haklara erişiminde karşılaşılan sorunların kaynağı, alanı
düzenleyen bir yasa olmaması ve yasal bağlayıcılığın eksik olmasıdır.
1. Dünyada Mülteci Alanına İlişkin Mücadeleye Tarihsel Bakış
İnsan hareketleri, tarih boyunca, tarihe yön veren ve birçok gelişmenin temelini oluşturan
en önemli unsurlardandır. Bir yerden başka bir yere gitmenin elbette birçok
farklı sebebi vardır. Yer değiştirme bazen bir macera, bir arayış, bazen de zorunluluklar
nedeniyle gerçekleşir.
Günümüzde zorunlu göç sorunundan en ciddi biçimde etkilenenler, çoğu zaman, azınlık
mensupları, vatansızlar, yerli halklar ve siyasal iktidar yapısından dışlananlar gibi
toplumun en kırılgan üyeleri olan mültecilerdir. Mevcut dünya düzeninde bu, günden
güne artan bir sorundur. Genel anlamda, yer değiştirmenin, göçün zorunluklar nedeniyle
gerçekleşenlerinde ortaya çıkan mülteci sorunun temelinde ‘‘eşitsizlik’’ olduğu
söylenebilir.