Türkiye'de Hak Temelli Sivil Toplum Örgütleri - STGM - Sivil Toplum ...

368
Lefebvre’in eserini kaleme aldığı ve hem kendisinin etkilendiği hem de etkilediği dönem,
2. Dünya Savaşı ertesi sağlanmış olan istikrar ve büyümenin sınırlarına ulaştığı
ve ayrıca keskinleşen çelişkilerin olumsuzluklarının da iyice açığa çıktığı bir dönemdi.
Fordizmin krizine karşı bir araya gelen hareketler, konut hakkı için mücadele ve
kira grevlerinin yanısıra, genellikle yoksulları yerlerinden eden kentsel yenilemeye ve
kentlerin banliyöleşmeleriyle ortaya çıkan ayrışmaya karşı kampanyalar örgütlediler.
Gençlik ve toplum merkezleri, okul, toplu ulaşım hizmetleri gibi talepler de döneme
damga vurdu. Vietnam Savaşı nedeniyle ABD ve emperyalizme karşı çıkış toplumsal
hareketlerin ortak noktalarından bir başkasıydı. Kısaca, aktivistler sistemdeki haksızlıkları
seslendirerek memnuniyetsizliklerini belirtiyor, yeni isteklerle şekillendirdikleri
yeni bir kenti ve düzeni talep ediyor, öte yandan savaş ve emperyalizm karşıtlığında
buluşuyorlardı. Devletlerin iktisadi ve siyasi politikalarına karşı dünya üzerinde geniş
çaplı bir muhalefetin başladığı ve Lefebvre’nin yapıtından sloganların yaratıldığı bu
devri geniş tabanlı kentsel hareketlerin ilk dalgası olarak niteleyebiliriz (Mayer 2009).
Lefebvre’den ve o dönemin görüşlerinden ilhamla şu cümleler toplumsal hareketlerin sloganlarına
dönüştü:
Kenti de hayatı da değiştir!
Kaldırımların altında kumsallar var.
Gerçekçi ol, imkânsızı iste.
1980’lerden itibaren neo-liberal iktisadi pratikler ve kemer sıkma politikalarının etkileri
altında şekillenen ve girişte değinilen mağduriyet ve haksızlıklara neden olan yeni kentsel
paradigma karşısında mücadele eden kent hareketlerini ise geniş tabanlı kentsel hareketlerin
bir başka dalgası olarak anabiliriz. Bu hareketler, iki geniş grubun taleplerinin birleşme
noktası oldular. İlk grup, güvenli barınma/konut, temiz su hakkı ve benzeri yaşam hakkı
ve yaşam alanı olanaklarını talep ederken, ikinci grup, hâkim ekonomik düzene meydan
okuyan küreselleşme karşıtı hareketlerden oluşmuştur. Kentsel arazilerin metalaşmaları
sonucu uygulamaya konulan ve yoksulları ve emekçileri mülksüzleştirerek yerlerinden eden
soylulaştırma ve kentsel yenileme projelerine karşı dünyanın her yerinden sesler yükselirken,
küreselleşme karşıtı hareketler de “Başka Bir Dünya Mümkün” ile “Başka Bir Kent
Mümkün” sloganlarını aynı anda telaffuz ederek popülerleştirmişlerdir (Mayer 2009).