Türkiye'de Hak Temelli Sivil Toplum Örgütleri - STGM - Sivil Toplum ...

78
2000’lerde ulusal STÖ’ler sorunlara parmak basan, gerektiğinde işbirliği yapan, gerektiğinde
ise tepki gösteren kurumlar olmuştur. Aynı zamanda ulusal STÖ’lerin yerellere bakışı
da değişir; artık yereller ve ulusallar arasında bir destek ve işbirliği ilişkisi vardır.
(Özesmi 2007)
Türkiye’nin çevre alanında sivil itaatsizlik tarihi de 2000’lerde başlar. Altından geriye
ölümün, zehirin ve ağır metallerin kalacağını öğrenen köylülerin başkaldırısı küresel
ekonomik düzene yenik düşse de, “Bergamalılar gibi olmalıyız” dedirten bu halk hareketi,
Türkiye çevre tarihinde önemli bir dönüm noktasını simgeler.
Köylüye “topraklarınızda altın var” dediler, bunu piyango gibi gördük önce. Sonra saygın
bilimadamları altınla gelen felaketi anlattılar. “Siyanürlü altın işletmeciliği yaparsan,
toprağını, hayatını bırakacaksın” dendi köylüye. Toprak köylünün hayatıdır, en önemli değeridir...
Yargıya gittik; yargı, “siyanürle altın aramada kamu yararı yoktur” dedi. Ama
Bergama’ya özgü kanun çıkarıldı, “kamu yararı vardır” dendi. Alışılagelmiş tepkilerin
dışına çıkmamız gerekiyordu. Bergama köylüleri demokratik haklarını sokaklarda tepki
göstererek, değişik eylemler yaparak savunmayı öğrendi, suç işlemeden karşı gelmeyi öğrendi.
Bergama bir örnek oldu.
(Konyar 2007)
Son yıllardaki önemli gelişmelerden biri halk hareketleri alanında olmuştur.
Eskiden yalnızca Bergama ve Akkuyu vardı. Fakat son yıllarda HES’lerle birlikte ciddi
bir halk hareketi başladı. Daha önce çevre hareketi dediğimizde İstanbul Ankara, Bursa
Mersin gibi entelektüel birikimin olduğu büyük şehirlerde örgütlenmiş insanlardan bahsediyorken,
artık Karadenizin çok ufak bir kentinde de yerel insanların oluşturduğu hareketler
görüyoruz; bu da Türkiye için çok olumlu bir gelişme.
(Adaman 2011)
AB’ye uyum sürecinde sivil toplumun geliştirilmesi ve çevre müktesebatına uyumun
sağlanması amacıyla Türkiye’ye aktarılan fonlar ve gerçekleştirilen reformlar, AB
desteğiyle kurulan STGM’nin STÖ’lerin gelişimine yönelik faaliyetleri, buna ek olarak
dünyada çevre sorunlarının önem kazanmasıyla, örneğin BM ajanslarının, GEF/SGP
gibi kurumların Türkiye’de etkinliğinin artması, hem ulusal STÖ’lerin yerelde güç ka-