Türkiye'de Hak Temelli Sivil Toplum Örgütleri - STGM - Sivil Toplum ...

Bu hak, din veya topluca, açık olarak ya da özel biçimde öğrenim, uygulama, ibadet ve
dinsel törenlerle açığa vurma özgürlüğünü içerir.
Madde 19. Herkesin düşünce ve anlatım özgürlüğüne hakkı vardır. Bu hak düşüncelerinden
dolayı rahatsız edilmemek, ülke sınırları söz konusu olmaksızın, bilgi ve düşünceleri her
yoldan araştırmak, elde etmek ve yaymak hakkını gerekli kılar.
Madde 26.
1. Herkes eğitim hakkına sahiptir. Eğitim, en azından ilk ve temel eğitim aşamasında parasızdır.
İlköğretim zorunludur. Teknik ve mesleksel eğitim herkese açıktır. Yüksek öğretim,
yeteneklerine göre herkese tam bir eşitlikle açık olmalıdır.
2. Eğitim insan kişiliğini tam geliştirmeye ve insan haklarıyla temel özgürlüklere saygıyı
güçlendirmeye yönelik olmalıdır. Eğitim, bütün uluslar, ırklar ve dinsel topluluklar arasında
anlayış, hoşgörü ve dostluğu özendirmeli ve Birleşmiş Milletler’in barışı koruma
yolundaki çalışmalarını geliştirmelidir.
3. Çocuklara verilecek eğitimin türünü seçmek, öncelikle ana ve babanın hakkıdır.
Madde 28. Herkesin bu Bildirgede öngörülen hak ve özgürlüklerin gerçekleşeceği bir toplumsal
ve uluslararası düzene hakkı vardır.
Madde 30. Bu bildirgenin hiçbir kuralı, herhangi bir devlet, topluluk veya kişiye, burada
açıklanan hak ve özgürlüklerden herhangi birinin yok edilmesini amaçlayan bir girişimde
veya eylemde bulunma hakkını verir biçimde yorumlanamaz.
Elbette İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin ilanından evvel de çeşitli antlaşmalar,
ilkeler benimsenmiş ve devletler bu ilkelere uymaya davet edilmiştir. Diğer yandan,
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin ilan edildiği 1948 tarihine gelene kadar,
insan hakları düşüncesinin temelini oluşturan tarihsel olayları da gözardı etmemek
gerekiyor. Örneğin 1688 İngiliz Devrimi, 1776 Amerikan Devrimi, 1848 Avrupa Devrimleri,
1871 Paris Komünü, 1917 Ekim Devrimi hak talebinin sonucunda ortaya
çıkan devrimlerdir ve insan hakları kavramının temelini oluşturacak olan düşüncenin
filizlenmesini sağlamışlardır. 3
Avrupa’yı kasıp kavuran Nazi tufanından sonra bir araya gelen ülkelerin oluşturduğu
Birleşmiş Milletler’in ilan ettiği Beyanname, dönemin Sovyetler Birliği ile Amerika
Birleşik Devletleri’nin kaynaklık ettiği iki kutuplu dünyanın ortak bir paydada buluşmasını
da temsil ettiği için çok önemlidir. Her ne kadar bu uzlaşma kısa süre sonra son
bulduysa da, “hak mücadelesinin tekerleği daima ileriye doğru döner”. 4
3 Bkz: Erol Anar, İnsan Hakları Tarihi (İstanbul: Çiviyazıları Yayınları, 1996).
4 Anar, İnsan Hakları Tarihi, 24.
17