Türkiye'de Hak Temelli Sivil Toplum Örgütleri - STGM - Sivil Toplum ...

16
İnsan hakları kavramının iktidar yapısının değişim/dönüşümünü takiben gelişmesi, genişlemesi
sonucu, bu haklar bütünü ulusal ve uluslararası antlaşmalarla güvence altına
alınmıştır. 10 Aralık 1948’de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun ilan ettiği İnsan
Hakları Evrensel Beyannamesi ilk anda akla gelen uluslararası beyanattır.
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, hukuki açıdan bağlayıcılığı ve zorunlu uygulanabilirliği
olmayan bir belgedir. Bu bildiri, ahlaki bir taahhüdün veya bir tür niyet beyanının
ifadesi olarak kabul edilebilir. İleriki sayfalarda Türkiye’deki insan hakları kuruluşlarının
neyin mücadelesini verdiklerine bakıp bir karşılaştırma yapmak için BM Genel Kurulu’nun
ilan ettiği ve Türkiye’de de 27 Mayıs 1949’da 7217 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin bazı maddelerini hatırlamakta fayda var:
Madde 1. Bütün insanlar özgür, onur ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdana
sahiptirler, birbirlerine karşı kardeşlik anlayışıyla davranmalıdırlar.
Madde 2. Herkes, ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal veya başka bir görüş, ulusal veya
sosyal köken, mülkiyet, doğuş veya herhangi başka bir ayrım gözetmeksizin bu Bildirge ile
ilan olunan bütün haklardan ve bütün özgürlüklerden yararlanabilir. Ayrıca, ister bağımsız
olsun, ister vesayet altında veya özerk olmayan ya da başka bir egemenlik kısıtlamasına
bağlı ülke yurttaşı olsun, bir kimse hakkında, uyruğunda bulunduğu devlet veya ülkenin
siyasal, hukuksal veya uluslararası statüsü bakımından hiçbir ayrım gözetilmeyecektir.
Madde 3. Yaşamak, özgürlük ve kişi güvenliği herkesin hakkıdır.
Madde 5. Hiç kimseye işkence yapılamaz, zalimce, insanlık dışı veya onur kırıcı davranışlarda
bulunulamaz ve ceza verilemez.
Madde 7. Herkes yasa önünde eşittir ve ayrım gözetilmeksizin yasanın korunmasından eşit
olarak yararlanma hakkına sahiptir. Herkesin bu bildirgeye aykırı her türlü ayrım gözetici
işleme karşı ve böyle işlemler için yapılacak her türlü kışkırtmaya karşı eşit korunma hakkı
vardır.
Madde 9. Hiç kimse keyfi olarak yakalanamaz, tutuklanamaz ve sürgün edilemez.
Madde 10. Herkesin, hak ve yükümlülükleri belirlenirken ve kendisine bir suç yüklenirken,
tam bir şekilde davasının bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından hakça ve açık olarak
görülmesini istemeye hakkı vardır.
Madde 11.
1. Kendisine bir suç yüklenen herkes, savunması için gerekli olan tüm güvencelerin tanındığı
açık bir yargılama sonunda, yasaya göre suçlu olduğu saptanmadıkça, suçsuz sayılır.
2. Hiç kimse işlendiği sırada ulusal ya da uluslararası hukuka göre bir suç oluşturmayan
herhangi bir eylem veya ihmalden dolayı suçlu sayılamaz. Kimseye suçun işlendiği sırada
uygulanabilecek olan cezadan daha ağır bir ceza verilemez.
Madde 17.
1. Herkesin tek başına veya başkalarıyla ortaklaşa mülkiyet hakkı vardır.
2. Hiç kimse keyfi olarak mülkiyetinden yoksun bırakılamaz.
Madde 18. Herkesin düşünce, vicdan ve din özgürlüğüne hakkı vardır.