Türkiye'de Hak Temelli Sivil Toplum Örgütleri - STGM - Sivil Toplum ...

116
Gönüllülük Kavramı Tartışması
Görüşme yapılan örgütlerdeki pek çok kadının katılım ve işleyiş bağlamında vurguladığı
bir diğer önemli konu da, hareket içindeki gönüllülük konusudur. Çoğu kadın,
yıllardır gönüllülük esaslı çalışan kadın örgütlerinin bu kavramı yeniden gözden geçirmesi
gerektiğini, çünkü hem genişleyen ve güçlenen yapının hem de bu yapılarda
emek veren kadınların ihtiyaçlarının değiştiğini, dolayısıyla gönüllülük tanımının eski
haliyle bu ihtiyacı karşılamadığını belirtti. Giderek daha çok artan iş yükünün sadece
gönüllüler tarafından üstlenilmesinin artık mümkün olmadığı, özellikle proje bazlı ve
uzun dönemli planlanan çalışmalarda tam zamanlı çalışacak ve belirli bir alanda profesyonel
iş üretecek elemanlara büyük gereksinim duyulduğu özellikle vurgulandı. Örneğin,
şiddet alanında çalışan kadın danışma merkezlerinin çoğu, kadın bakış açısına
sahip psikolog sıkıntısı çekmekte ve bu sorun gönüllülükle çözülememektedir.
Bu bağlamda yürütülen görüşmelerde, proje bazlı çalışan örgütlere gönüllü emek veren
kadınlarla profesyonel ve ücretli çalışanlar arasındaki ilişkilerin de sorunlar taşıdığı
belirtildi. Örneğin, örgüte arada bir gelip giden, ancak tüm karar alma yetkisini
elinde bulunduran gönüllülerin profesyonel ve ücretli çalışan kadınlara neredeyse sadece
“uygulayıcı” gözüyle baktığı ve bundan dolayı onlara söz ve karar alma yetkisi
tanımadıkları görülmüştür. Aynı şekilde, kendilerine sadece uygulayıcı diye bakılan
profesyonel ve ücretli çalışanların da kararların uygulanmasında yeterince sorumluluk
almadıkları ve bu durumun pratik işlerin başarıya ulaşmasında bir engel haline
geldiği vurgulanmıştır. Bu durum, her iki grup arasında çözümü güç sorunlar ve gerilimlere
yol açmış, zamanla bazı örgütlerde büyük iç çatışmalara ve kopmalara neden
olmuştur. Bu sorunu aşmanın bir yolu olarak, parayla kurulan ilişki, emeğin karşılığı,
uzmanlaşmanın önemi ve gerekliliği, gönüllülük kavramı gibi konuların hareket içinde
yeniden tartışılması ve belli bir netliğe kavuşturulması gerektiğinin altı özellikle
çizilmiştir. Ayrıca, bazı kadınlar, sivil alanda gönüllü verilen emeğin karşılığının olup
olmamasının tüm kesimlerce yeniden tartışılması gerektiğini, zira tüm zamanını ve
enerjisini veren kişilerin gönüllülük adına herhangi bir biçimde emeğinin karşılığını
alamamasının “kadınların görünmez emeğinin sömürülmesi” anlamına da gelebileceğini
belirttiler.
Pek çok kadın örgütü, gönüllü sorunundan öte, asıl sıkıntının kurumsal strateji ve
planlama, proje fikri geliştirme, fon arama ve yönetme, politika geliştirme gibi bir
STÖ için olmazsa olmaz gereklilikler haline gelmiş alanlarda emek verecek profesyonel
ve tam zamanlı çalışacak elemanlara ihtiyaçtan kaynaklandığını belirtmiştir.