Türkiye'de Hak Temelli Sivil Toplum Örgütleri - STGM - Sivil Toplum ...

180
Gazetelerin özellikle spor sayfalarında, yaralanan ya da kaza geçiren sporcular için “sakat”
ifadesinin rahatlıkla kullanıldığını görüyoruz. Üçüncü sayfa haberlerinde de “kazada
sakat kaldı” deniyor; “engelli oldu” denmiyor.
Emre’nin sakat, Selçuk’un da tam hazır olmayışı orta sahada dengeli bir çekişmeyi sağlayacak.
Hürriyet, 18 Mart 2011
Yukarıdaki kutuda yer alan örneği sayfalarca çoğaltmak mümkün. Peki bizimle, sakatlarla,
sakatlanan sporcular arasındaki fark nedir? Sakatlanınca futbol engelli olmuyor
mu bir sporcu? Neden onlar engelli olmuyor da, biz oluyoruz? Neden onlar
“zavallı” olmuyor da biz oluyoruz? Sporcu olarak onların “fiyat”ı düşüyor, ama insan
olarak değeri düşmüyor. Bizim neden değerimiz düşüyor?
Örneğin, kamburu olan bir kişi için “engelli” tanımı kullanılmaktadır. “Engelli” kelimesinin
anlamı, TDK sözlüğünde “1. Bir şeyin gerçekleşmesini önleyen sebep, mâni.
2. Vücudunda eksik veya kusuru olan.” olarak verilmektedir. “Sakat” kelimesi de aynı
anlamdadır TDK’ye göre: “Vücudunda hasta veya eksik bir yanı olan, engelli, özürlü.”
“Özürlü: 1. Özrü olan. 2. Engelli. 3. Kusuru olan, defolu: Özürlü kumaş.”
Bu tanımlardan anlaşıldığı üzere, devlet için sakatlık kusur kabul ediliyor. Sakat olmayanlar,
sakatların iş yapmalarını, bir şey gerçekleştirmelerini önleyen sebepleri olduğunu
düşünmektedir.
Oysa kamburu olan, ya da benim gibi çocuk felci yüzünden aksayarak yürüyen birisi,
bir işi yapmaya engeli olduğu için değil, görüntüsü yüzünden “engelli” sınıfına dahil
edilmektedir. Yoksa, yürümekten koşmaya, hatta ağaca tırmanmaya kadar pek
çok şeyi, “sakat” olmayanlara göre sadece daha uzun sürede yapabilmekteyiz. Diğer
yandan, örneğin, ciddi kalp rahatsızlığı olan ve pek çok işi yapamayacak durumdaki
birisi, dış görünüşü “normal” olduğu için “engelli” sayılmamaktadır. Kaldı ki, ben
ve benim gibi engeli değil, sakatlığı olanlarla “sakat”, “topal”, “kambur”, “çolak”
diye alay edilmekteyken; kalp, böbrek vb hastaları, “engeli” bilinse bile, herhangi bir
aşağılamaya maruz kalmamaktadır.
Bu çalışmada görüşmeler aynen alıntılandığı için, her üç kelime de kullanıldı. Herkesin
kendini ifade biçimine saygı gösterilerek, anlatımlarına kendi kelimeleriyle yer
verildi. Ancak benim kullandığım kelime “sakat”. Çünkü mühendislik eğitimi almama
karşın, “Sakat mühendis istemiyoruz,” diye işe alınmama nedenim, sakatlığım
mühendislik yapmama engel olacağı için değil. Beni sadece görüntüm yüzümden işe