26.02.2013 Views

Türkiye'de Hak Temelli Sivil Toplum Örgütleri - STGM - Sivil Toplum ...

Türkiye'de Hak Temelli Sivil Toplum Örgütleri - STGM - Sivil Toplum ...

Türkiye'de Hak Temelli Sivil Toplum Örgütleri - STGM - Sivil Toplum ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

sınırlama istisnadır” kuralı, özellikle 1980’den bu yana fiilen geçerli olmaktan çıktı. 18<br />

12 Eylül askeri darbesinden sonra, 1976’da kapatılan DGM’ler tekrar kuruldu. Olağanüstü<br />

Hal Yasası çıktı. Gözaltında tutma süresi 90 güne çıkarıldı ve tüm cezalar<br />

artırıldı. Darbeden sonraki ilk bir yıl içinde 43 bin 140 kişi tutuklandı ya da gözaltına<br />

alındı. İki yıl içinde mahkemeler 15 bin kişiyi siyasal nedenlerle mahkûm etti. İlk üç<br />

yıl içinde elli beş kişi işkenceden öldü, yüzlerce insan bu yüzden sakat kaldı. “Kaçarken<br />

vurulan” 16, “çatışmada ölen” 74, “doğal ölüm raporu” verilen 73, “intihar<br />

ettiği” bildirilen 43 ve “nedeni belirsiz” iki ölüm vakası vardı.<br />

1980 ile 30 Ağustos 1981 arasında açılan davalarda savcılar 1.441 kişi için idam<br />

cezası istedi. Bu süreçte 49 kişi idam edildi. Darbenin ilk beş yılında, hapishanedeki<br />

koşulları protesto etmek için açlık grevine giren 12 kişi yaşamını yitirdi.<br />

12 Eylül darbesinin yarattığı bu ağır tahribat ve insan hakları ihlalleri, elbette kamuoyunda<br />

belli bir tepki yarattı. Bu tepkinin organize olduğu ilk yapı da İnsan <strong>Hak</strong>ları<br />

Derneği oldu. 98 insan hakları savunucusu tarafından 17 Temmuz 1986’da kurulan<br />

İHD, darbe sonrasında, gerek cezaevleri, gerekse dışarıdaki insan hakları ihlallerinin<br />

takipçisi oldu, Kürt sorunundan kaynaklı insan hakları ihlallerini kamuoyuna duyurmak<br />

ve önlemek için sınırsız çalışma yaptı. Aynı zamanda aşağıda ele alacağımız<br />

insan hakları kuruluşlarının (makale boyunca “insan hakları kuruluşları” İHK olarak<br />

geçecek) ilki ve öncüsü oldu. 19<br />

4. Günümüz Türkiye’sinde İnsan <strong>Hak</strong>ları Ve <strong>Örgütleri</strong><br />

Türkiye’de insan hakları ihlalleri gündemden hiçbir zaman düşmedi. Ancak son yıllarda,<br />

özellikle 2002-2011 tarihleri arasında iktidarda olan AKP hükümeti döneminde ihlallerle<br />

ilgili gündem, önceki dönemlere göre biraz farklılık gösteriyor. İktidara geldikten kısa süre<br />

sonra Güneydoğu’da OHAL uygulamasına son veren AKP, ilk yıllarda Avrupa Birliği’ne<br />

üyelik için gerekli olan mevzuat değişiklikleri ve uygulamalarda bir hayli yol aldı.<br />

Türkiye 1959 yılında Avrupa Topluluğu’na katılmak için başvurmuştu 12 Eylül 1963<br />

tarihinde imzalanan Ankara Antlaşması, Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu ara-<br />

18 Tanör, Türkiye’nin İnsan <strong>Hak</strong>ları Sorunu, 199.<br />

19 İnsan <strong>Hak</strong>ları Derneği’nin tarihçesiyle ilgili ayrıntılara derneğin web sitesi<br />

İnsan <strong>Hak</strong>ları Derneği’nin tarihçesiyle ilgili ayrıntılara derneğin web sitesi http://www.ihd.org.tr<br />

adresinden ulaşılabilir.<br />

25

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!