Türkiye'de Hak Temelli Sivil Toplum Örgütleri - STGM - Sivil Toplum ...

68
kısaca ele alınmıştır. Ana bölümde sivil çevre hareketlerinin kuruluş ve gelişim öyküsü,
sorun tanımı ve faaliyet alanları, yönetim yapısı, etki ve işlevsellik, ilişkiler ve sürdürülebilirlik
açısından anlatılmıştır. Sonuç bölümünde ise sivil çevre hareketlerinin
sorunlarına ve Avrupa Birliği’ne (AB) ve STGM’ye dair görüşlere yer verilmiştir.
1. Çevre Temasına Giriş 2
Çevre sözcüğünün Türkçede ve Batı dillerinde bugünkü anlamını kazanması ve pek
çok bilim dalının çevre sorunlarına yönelmesi, 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren,
insanın çevre üzerindeki etkilerinin gözle görülür hale gelmesiyle hızlanan bir süreç
olmuştur. 1800’lerde ortaya çıkan ekoloji biliminin “insan ekolojisi” ya da “toplumsal
ekoloji” gibi yan dallarla zenginleşmesi; ekonomi, siyaset, hukuk gibi çevreyle
doğrudan ilgili olmayan disiplinlerin çevreyle birlikte ele alınması; jeoloji, jeofizik,
mineraloji, meteoroloji, deniz bilimleri, arkeoloji, biyoloji, ekoloji, çevre mühendisliği
gibi bilim dallarının “çevre bilimleri” kapsamında ele alınması çevre bilimlerinin son
iki yüzyıldaki evrimini özetler.
Dünyayı ve Türkiye’yi tehdit eden başlıca çevre sorunları, çevreyi oluşturan aşağıdaki
bileşenler çerçevesinde incelenebilir.
Biyolojik çeşitlilik
Tüm dünyada olduğu gibi, Anadolu’nun biyolojik çeşitliliğine yönelik tehditlerin kökeninde,
artan insan nüfusu ve kalkınmacı ideoloji sonucunda doğal kaynakların sürdürülebilirliğini
gözetmeyen talep temelli bir yönetim anlayışı yatar. Bu nedenlere bağlı
olarak doğal yaşam alanlarının işlevlerini/özelliklerini yitirmesi sonucunda türlerin ve
tür çeşitliliğinin yok olması gibi sonuçlar ortaya çıkmaktadır.
Ormanlar: Artan nüfus baskısı, bulunduğumuz iklim kuşağının orman yetiştirilmesine
elverişsizliği ve yangın, silahlı çatışma gibi tahribatlar sonucu ormansızlaşma hızla
artmaktadır. Buna ek olarak, turizmi teşvik kanunuyla orman arazilerinin turizme
açılması, orman kanunundaki maden ocağı, kamu yararına tesis ve orman ürünleri
işleme fabrikası kurulmasına izin veren hükümler ve son olarak çıkarılan 2-B Orman
Kanunu ile orman özelliğini yitirmiş arazilere imar izni getirilmesiyle hem mevcut
sorunlar hem de çevrecilerin mevcut politikalara tepkisi artmıştır.
2 Bu bölümün hazırlanmasında büyük ölçüde (Keleş ve Hamamcı 2005)’den faydalanılmıştır.