Nummer 4/2006 (.pdf) - FOD Sociale Zekerheid

DE HERVORMING VAN DE
VERZORGINGSSTAAT IN NEDERLAND:
1982-2003
DOOR
LEI DELSEN
Vakgroep Economie, Nijmegen School of Management, Radboud Universiteit Nijmegen, Nederland
INLEIDING
Het voornaamste onderzoeksvraagstuk van de derde conferentie over “The State of
the Welfare State anno 1992”, georganiseerd voor het Europees Centrum voor
Werknemersvraagstukken (EZA) is: in welke richting(en) evolueren de socialebeschermingsstelsels
en hoe wordt deze evolutie van de socialebeschermingsstelsels
in de Europese Unie beïnvloed door de economische krachten en de economische
redenering? Bij het beantwoorden van deze vraag werd in het project bijzondere aandacht
besteed aan de invloed van de Economische en Monetaire Unie en de invloed
van de vergrijzing. Deze bijdrage is een update van verslagen van de tweede (2000)
EZA-conferentie (De Kam, 2003) en de eerste (1995) EZA-conferentie (Kemperman,
1995) over de hervorming van de verzorgingsstaat en het socialebeschermingsbeleid
in Nederland. Feiten en cijfers voor 1998-2003 betreffende de evolutie van de Nederlandse
sociale bescherming, met extra aandacht voor de ziekteverzekering en het pensioenstelsel,
worden vergeleken met de vorige tendensen, zoals door de organisatoren
van deze conferentie werd gevraagd. Ook de vooruitzichten worden
geschetst. Door de gegevens in een historisch perspectief te plaatsen, kunnen we niet
alleen vaststellen dat er de voorbije decennia belangrijke beleidsverschuivingen
hebben plaatsgevonden, maar kunnen we ook de relevante tendensen analyseren.
Verder kunnen we, dankzij een selectieve internationale vergelijking, de economische
redenering en ideologie achter deze beleidsvormen beoordelen.
De structuur van dit artikel ziet er als volgt uit. In deel 1 worden voor de voorbije
twee decennia de macro-economische tendensen toegelicht, alsook de band daarvan
met de inkomstenverwerving en uitgaven door de overheid. Enkele belangrijke
historische macrogegevens van het Nederlandse socialezekerheidsstelsel worden in
deel 2 onder de loep genomen. Deel 3 gaat dieper in op enkele belangrijke hervormingen
in de Nederlandse verzorgingsstaatregimes van de voorbije 20 jaar. De
klemtoon ligt daarbij op veranderingen die tussen 1998 en 2003 werden doorgevoerd.
De inhoud en doeltreffendheid van de grondige revisie van de gezondheidszorgsector,
het pensioenstelsel en de arbeidsongeschiktheidsstelsels komen hier aan bod.
633