Nummer 4/2006 (.pdf) - FOD Sociale Zekerheid

DE STAAT VAN DE VERZORGINGSSTAAT IN DUITSLAND
jaar 2000, met 70% van het netto-inkomen (15). De hervormingen van 1992 voerden
het “nettoberekeningsbeginsel” in: elke stijging van de bijdragen doet het nettoinkomen
dalen en derhalve de pensioenen stijgen. Verder werd de staatssubsidie
verhoogd tot 30%.
De stijging van de pensioenen daarentegen wordt beperkt voor de komende 30 jaar.
De nieuwe “aanpassingsformule” heeft een kleinere stijging van de pensioenen ten
opzichte van de nettolonen tot gevolg. Bijgevolg zal het “nettopensioenniveau” tot in
2030 terugvallen tot een niveau onder de 64% of – wanneer met het nieuwe private
Riester-pensioen rekening wordt gehouden – tot om en bij de 67,3%. Nochtans zullen
in 2030 de pensioenen 8% lager liggen door de nieuwe pensioenhervorming (16).
Alles wel beschouwd stellen de critici dat met deze Riester-hervorming van 2001
een gedeeltelijke substitutie van het wettelijk pensioenstelsel op repartitiebasis
‘Umlageverfahren’ (Pay-as-you-go, PAYG) op gang werd gebracht. Op die manier
wordt ze ook voortgezet, d.w.z.: dit is geen aanvulling (of extra) bij het PAYG-stelsel
door kapitaalinbreng (zoals het in officiële verklaringen wordt genoemd), maar een
substitutie van deze elementen (zie Schmähl, 2003).
Deze nieuwe ontwikkelingen worden gecombineerd met een heel stel problematische
– zo niet besprekenswaardige – verdelingseffecten. Zo is er meer bepaald het
probleem dat het pensioenniveau in het wettelijke pensioenstelsel voor heel wat
mensen lager ligt dan of in de buurt ligt van het bestaansminimum. Dit kan de wetgeving
en sociale aanvaarding van de inkomensgebonden wettelijke pensioenverzekering
ondermijnen. De nauwe relatie tussen loon en bijdragen is dan niet
langer houdbaar (zie Schmähl, 2003, p. 353). Om dit argument kracht bij te zetten:
vandaag ligt de helft van de pensioenen voor mannen en 90% van alle pensioenen
voor vrouwen lager dan het hoger genoemde “referentie-nettopensioenniveau”.
Zelfs nu nog moet de gemiddelde werknemer 26 jaar lang bijdragen betalen om nog
maar het niveau van het inkomen van de bijstand te verkrijgen.
De idee van een gegarandeerde rentevoet (of opbrengstpercentage) van nul brengt
eveneens problemen met zich mee – gelet op de scenario’s van de wereldkapitaalmarkt
in de jaren na 2010, wanneer zelfs financiële deskundigen stellen dat na 2010
ontsparing bij de regering en de gepensioneerden zou kunnen leiden tot een structurele
ineenstorting of, zoals Davis (2002, p. 222) het formuleerde: “Hoewel de
(15) De zogenaamde pensioenformule is een relatie tussen de bijdragevoet en het pensioenniveau.
Indien de relatie tussen de bijdragebetalers en de gepensioneerden verandert, moeten er aanpassingen
worden doorgevoerd. En dan is er een verdelingsprobleem: ofwel wordt het pensioenniveau
vastgelegd en dan moeten de bijdragebetalers de lasten dragen, ofwel worden de bijdragevoeten vastgelegd
en dan moeten de gepensioneerden de lasten dragen, ofwel komt er een soort van combinatie
van de twee.
De hervormingen van 1992 voerden het “nettoberekeningsbeginsel” in: elke stijging van de bijdragen
doet het netto-inkomen dalen en derhalve de pensioenen stijgen. Verder werd de staatssubsidie verhoogd
tot 30%.
(16) De zwart-gele Regering-Kohl voerde in de jaren negentig de zogenaamde “demografische factor”
in, die in zekere mate rekening hield met de veranderende demografie, waardoor het nettopensioenniveau
in 2020 tot 64% daalt. Bijgevolg is het niveau van 64% een soort “heilige koe”.
735