Nummer 4/2006 (.pdf) - FOD Sociale Zekerheid

DE STAAT VAN DE VERZORGINGSSTAAT IN DE EU ANNO 1992 EN TIEN JAAR LATER MET TIEN NIEUWE LIDSTATEN ...
In de meeste landen worden nog steeds parameterverschuivingen doorgevoerd, met
de bedoeling om het aantal gerechtigden van de prestaties te beperken. De afhankelijkheid
van een vervangingsinkomen of bijkomende prestaties blijft bestaan en men
zoekt naar strategieën om het aantal daarvan te verminderen. Dit kan soms het geval
zijn omdat eerst nieuwe systemen worden gecreëerd en dan de vraag rijst hoe het
“succes” kan worden ingedijkt. Deze strategie om het aantal te verminderen, lijkt
ook bij de bevolking het best aanvaard te zijn. De inkrimping komt in vele landen –
zoals Denemarken, Luxemburg en België – tot stand door de toegang tot de rechten
te beperken. In Duitsland veronderstelden de Hartz-maatregelen een substantiële
vermindering van de werkloosheidsuitkeringen, in de hoop de kloof met het loon te
verkleinen en het aantal werklozen daarna te doen dalen.
Italië, ooit gekend om zijn “babypensioenen” – na een carrière van 15 jaar en vanaf
de leeftijd van 40 jaar – moest een ingrijpende parameterverandering organiseren
om zijn pensioenstelsel in de toekomst financieel haalbaar te houden. Het land trok
de pensioenleeftijd op en er kwam een bonus voor wie langer werkt. De aanvullende
pensioenen doen hun intrede. De overheids- en privépensioenen worden
geharmoniseerd.
In het VK tot slot bleef er een beperkt overheidspensioen bestaan en de privéfinanciering
van pensioenen nam in omvang toe, waardoor kan worden gesteld dat
de tweede pijler de eerste pijler vervangt. Ook Duitsland en Denemarken maken de
bedenking dat de bedrijfspensioenregelingen de eerste pijler verdringen in belang.
In Oostenrijk waren er doorslaggevende hervormingen om de pensioenleeftijd op te
trekken, de pensioenuitkeringen te verlagen en vervroegde uittreding (nu op 62
jaar) af te schaffen; verder waren er voorstellen om de pensioenen van ambtenaren
te doen overeenstemmen met de pensioenen in de privésector voor degenen die
jonger zijn dan 50. Ook een beperking van de dekking van de ziekteverzekering en
de invoering van eigen bijdragen werden in overweging genomen.
In Nederland is de afschaffing van de vervroegde uittreding (VUT) opmerkelijk. De
inkrimping kan schuilgaan achter strategieën om de pensioenen in de overheids- en
privésector op elkaar af te stemmen, wat het geval is in Portugal en Oostenrijk. Parameterveranderingen
in Portugal (pensioenleeftijd voor vrouwen, aanvaarding van
loopbaanjaren) leidden tot een verlaging van de uitkering; verder werd het overheidspensioen
naar beneden toe herzien. In Spanje wordt het pensioenstelsel minder
vrijgevig. Ook in Spanje heerst een algemeen gevoel dat de uitkeringen, ondanks de
sterke economische groei en de expansie, zijn verlaagd. Dit leidde tot een lagere
kwaliteit van de sociale bescherming. De uitkeringen stegen in aantal, maar de
bedragen namen af.
Er kwamen belastingplafonds, belastingverlagingen, vlakke(re) belastingtarieven in
het VK, België en Nederland en in Slovenië werd een verregaande hervorming van
de ’vlaktaks’ aangekondigd. Al die maatregelen zullen de beschikbare financiële mid-
523