Nummer 4/2006 (.pdf) - FOD Sociale Zekerheid

DE VERZORGINGSSTAAT IN SPANJE TUSSEN 1998 EN 2003
De lange cyclus van economische groei in Spanje tussen 1995 en 2005 heeft ontegenzeglijk
de financiële herstructurering van de socialezekerheidsstelsels (die evolueerden
van tekorten tussen 1995 en 1998 naar overschotten tussen 1999 en nu)
bevorderd, aangezien niet alleen het aantal aangeslotenen bij het systeem met
4.244.400 steeg tussen 1998 (13.591.000) en 2005 (17.835.400), maar ook de groei
van de sociale uitgaven ten opzichte van het bbp vertraagde.
Dit model was mogelijk dankzij tal van factoren, zoals een internationale
groeiomgeving, lage rentevoeten, voortgezette loonmatiging, uitbreiding van de
werkgelegenheid voor immigranten van buiten de EU tegen lage kosten, en een
groot aantal tijdelijke banen en een groeimodel dat is gebaseerd op de stijging van
de interne vraag (vooral dan in de bouwsector). Dit model vertoont aanzienlijke
tekorten in termen van lage productiviteit, een hoge index voor tijdelijke tewerkstelling
(33% in 1998 en 32,4% van de totale werkgelegenheid in 2004) en een laag
niveau van de overheidsuitgaven voor actieve beleidsinitiatieven voor werklozen en
werknemers; al deze factoren zouden de komende jaren een negatief effect kunnen
hebben in een steeds sterker concurrerende Europese en internationale omgeving.
Het is echter een feit dat, bij dit model van sterke groei, het aantal aangeslotenen bij
het socialezekerheidsstelsel is gegroeid én dat de sociale uitgaven onder controle
zijn. Dit doorslaggevende feit voor de periode van 1998 tot 2004 moet worden
geplaatst in het licht van een analyse van de kenmerken van het genoemde proces,
die niet alleen hebben geleid tot een vertraging van de sociale uitgaven, maar ook
veranderingen van formaat hebben teweeggebracht in de institutionele aard van het
Spaanse welvaartssysteem. Het gaat onder meer om de onderstaande veranderingen
(Gimeno Ullastres y Gónzalez, 2003; Gonzalez Temprano, 2003):
Eerst en vooral leidde de beheersing van de sociale uitgaven tot een grotere
sociale divergentie ten opzichte van het gemiddelde van de lidstaten van de EU-
15, aangezien de sociale uitgaven per inwoner in termen van koopkrachtpariteit
60% van het Europese gemiddelde bedragen, terwijl het bbp per inwoner op
ongeveer 84% van het gemiddelde van de vijftien lidstaten ligt. Dit feit wordt in
elke uitgavensector vastgesteld en in sommige van die sectoren, zoals de sociale
zekerheid voor gezinnen en kinderen, zijn de verschillen enorm.
Dit model voor uitgavenbeheersing werd hoofdzakelijk gebaseerd op de verlaging
van het niveau van de aangeboden bescherming en niet op een verlaging van de
niveaus van dekking. Bijgevolg hebben bijvoorbeeld de geneeskundige verstrekkingen
en de minimumpensioen in het socialezekerheidssysteem (dat laatste
was goed voor 28,3% van het totaal in 2004) aan koopkracht ingeboet ten
opzichte van het beschikbare gezinsinkomen per inwoner.
Anderzijds was er een steeds groter gebrek aan engagement vanwege de staat met
betrekking tot de financiering van het socialezekerheidsstelsel (het stelsel zonder
bijdragebetalingen), tegen de aanbevelingen van het Pact van Toledo in. Zo wor-
777