Nummer 4/2006 (.pdf) - FOD Sociale Zekerheid

DE HERVORMING VAN DE VERZORGINGSSTAAT IN NEDERLAND: 1982-2003
verwachtte dat het algemene begrotingsevenwicht van de overheid zwaar te lijden
zou hebben onder de recessie. In 2001 was er opnieuw een deficit. In 2002 en 2003
werd de verminderde totale belastingdruk, die het resultaat was van de
grootschalige belastinghervorming in 2001, duidelijk weer groter. In 2001 werden
inkomstenmeevallers gebruikt voor een bijkomende belastingverlaging, die erop
was gericht om het arbeidsaanbod te verbeteren: toenemende belastingkortingen en
lagere socialezekerheidsbijdragen voor werkgevers die oudere werknemers in
dienst nemen.
In 2002 bedroeg het begrotingstekort van de overheid 2,0% van het bbp en in 2003
3,1% (zie figuur 3). Om aan de vereisten van het Stabiliteits- en Groeipact (SGP) te
voldoen, was de regering verplicht om een bezuinigingsprogramma in praktijk te
brengen terwijl de economie nog zwak was (OESO, 2004, p. 42). Forse bezuinigingen
werden doorgevoerd; in 2004 en 2005 werden de lonen in de overheidssector
en de uitkeringen bevroren. De negatieve gevolgen van dit pro-cyclische begrotingsbeleid
werden nog verergerd door een pensioencrisis. In 2001 en 2002 waren heel
wat van de Nederlandse pensioenfondsen ondergefinancierd ten gevolge van de dalende
aandelenkoersen en een negatief rendement. Om de fundingratio’s te herstellen,
stegen de pensioenbijdragen in de privésector van 10,5% in 2002 tot 14% in
2004 en in de overheidssector van 12% tot 19% van de brutolonen, waardoor het
loonkostenmatigingsbeleid werd afgeremd. Bovendien deed de regering-
Balkenende II beleidsaankondigingen aangaande een grondige hervorming van tal
van regelingen van de verzorgingsstaat tegen 2006. De Nederlanders zijn ten zeerste
aan hun verzorgingsstaat gehecht. Als een regering unilateraal de uitkeringen verlaagt,
krijgen rechten in de toekomst geen steun van de publieke opinie (Becker,
2005; 21 minuten.nl, 2005). Als reactie op de loonstop, de stijging van de pensioenpremies
en de onzekerheid betreffende de aangekondigde hervorming van de
gezondheidszorgsector en de pensioenhervorming, begonnen de Nederlanders
privé meer te sparen om het kleinere overheidsvangnet te compenseren. Dit verklaart
voor een stuk waarom Nederland nu de langste recessie doormaakt sinds de
Tweede Wereldoorlog. Dit illustreert eveneens dat de openbare en particuliere
verzekeringen in de sociale zekerheid onderling vervangbaar zijn.
639