Nummer 4/2006 (.pdf) - FOD Sociale Zekerheid

BELGISCH TIJDSCHRIFT VOOR SOCIALE ZEKERHEID - 4e TRIMESTER 2006
een “houdbare financiering” van zorgverzekeringuitgaven in het licht van de
verwachte demografische veranderingen (en uitbreidingen van de prestaties, volgens
punten (1) en (2)).
5. DE NOOD AAN PENSIOENHERVORMINGEN
In Duitsland kwam een nieuw debat op gang naar aanleiding van de druk die
voortvloeit uit de uitbreiding van Europa en de globalisering, alsook van de
“dubbele vergrijzing” van de samenleving. Deze ontwikkelingen zullen gepaard gaan
met toenemende lasten voor het socialezekerheidsstelsel. Zullen ze de Europese verzorgingsstaat
ook tot veranderingen dwingen? Om klaar te zijn voor deze veranderingen
bestond één idee erin om de eerste pijler (13) van het pensioenstelsel in te
krimpen en nieuwe stimulansen in te voeren om de derde (of tweede (14)) pijler in
te voeren door subsidiëring en om te beginnen met een soort privatisering en kapitaalinbreng.
Dit nieuwe instrument werd genoemd naar de Minister van Arbeid en
Sociale zekerheid van destijds (Walter Riester): het Riester-pensioen (Riester-Rente).
Het maakte deel uit van de Pensioenhervorming van 2001, van de wet inzake het
vermogen van ouderen (Altersvermögensgesetz; uitgevaardigd in juni 2001).
Al deze drie onderdelen – (a) beperking van het wettelijk pensioenstelsel, de
bevordering van (b) privé- en (c) bedrijfsgerelateerde acties – zijn nauw met elkaar
verbonden.
De basisidee van het Riester-pensioen is vrij eenvoudig: in plaats van de bijdragevoet
te verhogen, konden de werknemers én hun werkgevers 4% van het loon/de wedde
(bijdrage) investeren in speciale fondsen. Deze fondsen moeten de betaalde bijdragen
garanderen, d.w.z. er is een minimum of gegarandeerde rentevoet (zoals in levensverzekeringspolissen)
van nul procent. Tegelijkertijd werd besloten, teneinde de bijdragevoet
niet te verhogen, om de belasting op de toegevoegde waarde met 1% te
verhogen ter ondersteuning van de financiering van het pensioenstelsel.
Het doel van de Pensioenhervorming van 2001 bestond erin om de bijdragevoet vast
te leggen tot in het jaar 2020 op 20% en tot in 2030 op 22% van het inkomen uit
loon. Om deze doelstellingen te bereiken werd het zogenaamde nettopensioenniveau
(d.w.z. “het inkomenvervangingspercentage van een referentiegepensioneerde
die 45 jaar lang heeft bijgedragen”) beperkt tot onder de waarde van het
734
(13) Het Duitse pensioenstelsel is in de praktijk een eenpijlerstelsel, gezien de vrij grote omvang:
ongeveer 85% tegenover 5% en 10% voor respectievelijk de tweede en derde pijler.
(14) Het is goed om vast te stellen dat de vakbonden en werkgeversorganisaties in nieuwe verdragen
(looncontracten) van deze mogelijkheden gebruik hebben gemaakt om ook de tweede pijler aan te
moedigen. De overheidsfinanciën hebben echter te kampen met de mogelijkheid om “lonen of wedden
te betalen” zonder socialezekerheidsbijdragen te betalen.