Nummer 4/2006 (.pdf) - FOD Sociale Zekerheid

DE VERZORGINGSSTAAT IN SPANJE TUSSEN 1998 EN 2003
De nieuwe wet op de sociale bescherming van zorgbehoevenden geeft alle burgers
een nieuw subjectief recht om te genieten van diensten en geldelijke prestaties
bedoeld om de verschillende situaties van zorgbehoevendheid te ondervangen.
Door deze wet te analyseren kunnen we er de basiskenmerken van aanwijzen en
vervolgens de kritieke aspecten beklemtonen, vóór de wet in 2007 ten uitvoer
wordt gelegd.
5.1. BASISKENMERKEN VAN DE WET BETREFFENDE DE ZORGBEHOEVENDHEID OF
ZORGVERZEKERING
Het beschermingsmodel dat de basis vormt voor de wet aangaande de zorgbehoevendheid
vertoont drie kentrekken, die we hierna onder de loep zullen nemen: universaliteit
van het subjectieve recht, decentralisatie of verdeeld beheer van de
bescherming over de staat en de autonome gemeenschappen of regio’s, gemengd
beheer van diensten, ruime participatie van de sociale en economische organisaties
en een financiering waarvan wordt geacht dat ze op lange termijn toereikend en
houdbaar is.
In de eerste plaats kent de wet alle zorgbehoevenden een subjectief recht toe om
door de staat te worden beschermd. Dit recht wordt tastbaar in een complex
beschermingssysteem op drie niveaus: een basisniveau gefinancierd door de centrale
overheid, een tweede niveau gefinancierd zowel door de staat als door de
autonome Gemeenschappen (CCAA) op basis van jaarlijkse overeenkomsten en een
derde niveau, dat elke Gemeenschap op haar grondgebied vrij kan invullen.
Een essentiële factor van de wet is het feit dat diensten en geldelijke prestaties worden
gecombineerd. Hoewel de wet beide opties aanbiedt, krijgen de diensten voorrang
en zijn de geldelijke prestaties de uitzondering (deze zijn steeds gebonden aan
een dienst wanneer er in het openbare netwerk geen diensten voorhanden zijn, of
als compensatie voor een niet-professionele verzorger. Hieraan zijn voorwaarden
verbonden: de zorg moet in een individueel zorgprogramma kaderen, de woning
moet bewoonbaar zijn en de zorgbehoevende moet in het socialezekerheidsstelsel
zijn ingeschreven). Aangezien er in vergelijking slechts weinig sociale diensten
bestaan, ondanks de sterke groei van de voorbije tien jaar, moeten we op middellange
termijn verwachten dat de geldelijke prestaties ten opzichte van de diensten
zwaar zullen doorwegen; daardoor zou de opbouw van een dienstennetwerk enige
achterstand kunnen oplopen en anderzijds zijn er bijkomende investeringen noodzakelijk
waarmee de wet niet onmiddellijk rekening houdt.
Ten tweede, wat de bevoegdheden betreft, wordt het stelsel met deze wet niet in
het socialezekerheidsstelsel opgenomen, zoals was voorzien in het witboek van
2005. Het gaat om een tak van de sociale bescherming die, net zoals het gezondheidszorgstelsel,
door de algemene belastingen zal worden gefinancierd, aangezien de
bevoegdheden op dit vlak tussen de staat en de regio’s verdeeld zijn. De pijler van
de “bevoegdheden” is onvermijdelijk een weerspiegeling van de regionaliserings-
789