Nummer 4/2006 (.pdf) - FOD Sociale Zekerheid

DE VERZORGINGSSTAAT IN SPANJE
TUSSEN 1998 EN 2003
DOOR
GREGORIO RODRIGUEZ CABRERO
Decaan Faculdad de Ciencias Económicas y Empresariales, Universidad de Alcalá
INLEIDING
In de conclusie bij de analyse en evolutie van de veranderingen in de Spaanse verzorgingsstaat
tussen 1990 en 1998 – onder twee verschillende regeringen (sociaaldemocraten
van 1982 tot 1996 en conservatieven van 1996 tot 2004) – wordt de
aandacht gevestigd op twee belangrijke veranderingen die tijdens deze periode
plaatsvonden: (a) ten eerste waren de uitgaven voor sociale zekerheid in Spanje nog
ver verwijderd van het gemiddelde voor de vijftien EU-landen (zij het dan niet
buitensporig ver wanneer de verschillen volgens het inkomen per persoon en de
prijsniveaus zijn aangepast), terwijl vooral de uitgaven voor pensioen en gezondheidszorg
de sociale uitgaven deden stijgen; beide thema’s stonden centraal in het
debat over sociaal beleid; (b) ten tweede kende de Spaanse staat een verregaande
decentralisering, waarbij haast alle sociale uitgaven voor onderwijs, gezondheidszorg
en sociale voorzieningen naar de regionale regeringen of “Comunidades
Autónomas” werden overgeheveld. Deze decentralisering leidde tot nieuwe problemen
op het vlak van coördinatie tussen de instellingen en tot onevenwichtigheid
wat de sociale en territoriale impact op het Spaanse welvaartssysteem betreft
(Gimeno, 2002).
In de periode van 1998 tot 2004 (in 2004 werd de conservatieve regering-Aznar vervangen
door de sociaaldemocratische regering-Zapatero) onderging Spanje ingrijpende
sociaaldemografische veranderingen en hervormingsprocessen in het sociaal
beleid, waarop we in het onderhavige artikel dieper zullen ingaan.
Ten eerste werd het “permanente” proces van de hervorming van het pensioenstelsel
voortgezet op basis van een brede politieke consensus en in een context van
overschotten in de sociale zekerheid; verder werd de tendens om de uitgaven voor
sociale zekerheid onder controle te houden door het niveau van sociale
bescherming te beperken, voortgezet. Dit alles leidde tot sociale breuken en een
zekere verarming van de kwaliteit van de geleverde diensten. Sommige diensten
kenden een selectieve privatisering en er ontstond een kloof in bepaalde domeinen
van het maatschappelijk welzijn, zoals de persoonlijke sociale voorzieningen en de
werkloosheidsuitkeringen. Ten tweede gaf de stijging van de uitgaven voor
773