Nummer 4/2006 (.pdf) - FOD Sociale Zekerheid

BELGISCH TIJDSCHRIFT VOOR SOCIALE ZEKERHEID - 4e TRIMESTER 2006
matigheden van de arbeidsmarkt (kosten, gebrek aan flexibiliteit): werd deze discussie
gevoerd en heeft ze enige waarde? Hoe kan de arbeidsmarkt flexibeler worden
gemaakt?
Wat worden de voornaamste overgangsproblemen voor de nieuwe lidstaten?
Uiteraard doen al deze “megatrends” en debatten zich niet op dezelfde manier voor
in alle lidstaten en dus konden de nationale deskundigen bepalen wat belangrijker
was.
In de eerste en tweede golf van onze vergelijkende studie over de ontwikkeling van
de verzorgingsstaat stelden we enkele gemeenschappelijke, voor het beleid belangrijke
lijnen vast (Pacolet, Versieck, (eds.), 1997; Pacolet, ed., 2003). We halen ze
hier opnieuw aan, maar het wordt duidelijker dat het socialezekerheidssysteem van
elk land zich op een andere manier lijkt te ontwikkelen. Daardoor kunnen op
Europees niveau tegenstrijdige tendensen worden waargenomen (centralisering
tegenover decentralisering, verdere uitbreiding tegenover inkrimping). Deze
ontwikkeling is afhankelijk van autonome factoren, zoals economische
omstandigheden, demografie, startpunt of vorig niveau van sociale bescherming en
institutionele aspecten. Desondanks kwamen we tot de conclusie dat de EMUredenering
deze specifieke bepalende factoren niet zou veranderen. Wel zou het
EMU de “veranderingen van stelsel” in de hand kunnen werken. Het Europese debat
vereenvoudigt de verspreiding van structurele veranderingen volgens bepaalde lijnen
van bijvoorbeeld uitbouw van een tweede pijler, privatisering of meer concurrentie.
Deze “soft” harmonisering en convergentie vraagt misschien wel meer tijd en
de invloed zal dus pas na een langere tijd merkbaar zijn, maar het effect kan des te
ingrijpender zijn.
Hierna belichten we enkele van de belangrijkste vaststellingen uit het nationale rapport
over de evolutie van de verzorgingsstaat in een recentere periode (periode
sinds 1997 tot het ogenblik van de conferentie in oktober 2005). Een vergelijkend
overzicht van de vorige periode is te vinden in ons vorige rapport over de staat van
de verzorgingsstaat. Voor de nieuwe lidstaten verwijst de analyse naar de overgangsperiode
en de periode vóór de toetreding tot de EU in mei 2004; daarbij
komen misschien wel meer specifieke punten in verband met de overgang van een
planeconomie naar een markteconomie tot uiting, in plaats van de impact van de
integratie in de EU, aangezien die nog te recent was.
Deze samenvatting illustreert welke thema’s in welke landen hoofdzakelijk worden
besproken, maar blijft wel onze eigen selectie van de thema’s die door de nationale
auteurs werden gekozen.
De besproken thema’s kunnen in 4 hoofdthema’s worden onderverdeeld:
de richting waarin de socialebeschermingssystemen evolueren: verdere uitbreiding,
diversifiëring en differentiëring of inkrimping;
520