Nummer 4/2006 (.pdf) - FOD Sociale Zekerheid

DE STAAT VAN DE VERZORGINGSSTAAT IN DE EU ANNO 1992 EN TIEN JAAR LATER MET TIEN NIEUWE LIDSTATEN ...
Een belangrijke doelstelling van het project is de discussie over de
(verzorgings)staat tegenover de markt(economie). Alle domeinen van sociale
bescherming hebben gevolgen voor de uitgaven en de verdeling van het nationale
inkomen. In verschillende maatschappelijke discussies wordt de klemtoon gelegd
op de impact van de kosten en de negatieve impact van de sociale uitgaven op het
concurrentievermogen van een economie. De nationale verslagen willen een kritische
analyse zijn van deze redenering en een indicatie geven van de manier waarop
deze argumenten in elk land worden gebruikt. We willen onderzoeken hoe zelfs in
economische termen de verzorgingsstaat duurzaam is en niet in strijd met de
economische groei en de voltooiing van de interne markt, noch met de werking
daarvan. We willen aantonen (of weerleggen, indien nodig) hoe de verzorgingsstaat
garanties kan bieden voor kwaliteitsvolle, aangepaste socialezekerheidsstelsels,
sociale inclusie, hoogwaardige gezondheidszorg en een adequaat inkomen voor
gepensioneerden. Er zijn steeds meer bewijzen (Garrett (1998, 2000), Garett &
Lange (1996), Rudra (2002) of Hays (2005)) waaruit blijkt dat de
mondialisering/economische groei geen negatieve impact hebben op de verzorgingsstaat,
tenminste niet als aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan; de Scandinavische
landen zijn daarvan goede voorbeelden. Hierna tonen we aan dat heel wat
andere EU-lidstaten dit evenwicht tussen economische groei en sociale bescherming
realiseren.
Hoewel deze Europese integratie is versneld, is de impact niet altijd onmiddellijk
voelbaar, noch zijn de gevolgen ondubbelzinnig merkbaar. Zo komt de huidige
opschudding aangaande de dienstenrichtlijn ietwat te laat, aangezien te verwachten
was dat de doctrine van de interne markt ook op de diensten die van de sociale sector
deel uitmaken, van toepassing is. Maar dit late besef blijkt zich ook op andere
domeinen voor te doen. Zo moet de interne markt voor financiële diensten dringend
tot stand komen, wil men de economische groei stimuleren.
Deels ten gevolge van de subsidiariteit kwam de sociale bescherming pas in een vrij
laat stadium onder de aandacht van de Europese beleidsmakers. Dit kan leiden tot
een substantieel verloop van tijd tussen problemen die zich voordoen, en het beleid
dat wordt gevoerd. Een voorbeeld daarvan is het feit dat de Europese richtsnoeren
voor het werkgelegenheidsbeleid pas in 1998 van start gingen, inderdaad op een
ogenblik dat de werkloosheid een nieuwe piek bereikte maar volledige werkgelegenheid
reeds decennia verdwenen was in vele lidstaten. Anderzijds mag het ons
niet verrassen dat het Europese niveau inzake sociale bescherming slechts een
beperkte bevoegdheid heeft en vooral een nationale materie is: in 2001 situeerde
¼ van alle sociale uitgaven van de EU zich in één land, Duitsland (618 miljard EUR
op een totaal van 2.531 miljard EUR voor de EU 25 (Eurostat, Sociale statistieken,
p.18)). In 1995 was dit zelfs bijna 30% van alle uitgaven van de EU-15. Dat illustreert
perfect dat we ons moeten concentreren op het toezicht op de ontwikkelingen op
nationaal niveau, zelfs wanneer we naar het Europese niveau van de verzorgingsstaat
kijken, omdat nationale beslissingen het Europese resultaat meer bepalen dan
omgekeerd.
499