kıymetsiz yazılar - cubuklukoyu

her ne var ise, Hak sübhânehunun yaratması iledir, derler.Ve Hak sübhânehûyu âlemden ayrı olarak, tenzîh ederek,ancak mevleviyyet ve ubûdiyyet [rab olmak ve kul olmak]ve sâni’iyyet ve masnû’iyyet [yaratıcı ve yaratılan] olarak isbâtederler. Bu tâife, kendi sıfat ve olgunluklarını, ödünçalınmış elbise gibi bilirler. Bu tâife, kitâb ve sünnete muvâfıkolarak, mümkinin mertebelerinin hepsini vâcibden ayrıkılıp, kendilerini yaratılmış kul bilirler. Kendilerini Hakkınzıllı bilmezler. İkinci tâife, âlemi Hak teâlânın zıllı bilirler.Ammâ, âlemin hâricde mevcûd olduğunu bilirler. Lâkin, zılliyyetyolu ile değildir. Asâlet yolu ile değildir. Bunların vücûdları,zıllin asl ile ayakda durması gibi Hak teâlânın varlığıile varlıkdadır, derler. Bu tâife her ne kadar mümkininderecelerini başlangıcdan ayrı görüp, yok bilirler. Ammâ,zılliyyet ve asâlet vâsıtasıyle bunların vücûdlarının artıklarındanbir nesne kalmışdır. Üçüncü tâife, vahdet-i vücûdainanırlar. Ya’nî hâricde ancak bir mevcûd olup, o da Haksübhânehudur, derler. Ve âlem için hâricde, ayrıca âlemyokdur, derler. Bu tâife de, her ne kadar, âlemi, Hak sübhânehûnunzıllıdir derlerse de, eşyânın zıllı mevcûdiyyeti, fekathis mertebesindedir. Hak sübhânehunun zâtını vücûb vemümkin sıfatları ile vasflanmış bilirler. Ve iniş dereceleri isbâtederler. Ve herbir mertebede, hemen Allahü teâlânınzâtını, o mertebeye lâyık olan hükümlerle vasflandırırlar.Her ne kadar, bu tâife kavuşmuşlardır ve olgunlardır. Ammâ,sözleri halka ilhâd ve dalâleti gösterir [sevk eder]. Butâife, hârici, te’sîrlerin çeşidli olması karşısında, mecbûriolarak, eşyâ ilmen mevcûd derler. Ve görünen şeyler için,varlık ile yokluk arasında geçiddir derler. Vücûbun renginivâcibde sâbit kılarlar [isbât ederler]. Bu üç tâifenin ilmlerininve ma’rifetlerinin farklı olmasına sebeb, farklı makâmlarınhâsıl olmasındaki farkdandır. Herbir makâmın başkailmleri ve ma’rifetleri vardır. 1/160. [Mektûbât Tercemesi: 195.]¥ Mâsivâya, akla gelen, vehme gelen ve görülen herşeydâhildir. 2/59. [Se’âdet-i Ebediyye: 764.]¥ Mâsivâ, başdan başa noksanlık ve şerlikdir. 2/98.[Se’âdet-i Ebediyye: 930.]– 159 –