kıymetsiz yazılar - cubuklukoyu

zılle, zılden akreb oldu [dahâ yakın oldu]. Zîrâ zıl, asl ile zıldir.Kendi nefsi ile değildir. Ve çünki âlem, ef’âl-i vâcibînin[Allahü teâlânın ef’âlinin] zılâl [zılleri] ve ukûsidir [aksleridir].Nâçâr sıfât-ı ilâhî, âleme âlemden ve âlemin üsûlindenki ef’âldir. Akreb oldu ki [dahâ yakın oldu ki], asl-ıl üsûldür.Sıfât dahî, Zât-i teâlânın zıllıdir. Ve zât-i celle sültânehüasl-ı cemî’-i üsûldür. Binnetîce, Zât-i teâlâ, âleme âlemdenve ef’âl ve sıfât-ı vâcibden akreb [yakın] olmuş olur. 3/1[Se’âdet-i Ebediyye: 101.]¥ Hak teâlânın zât-i akdesi [mukaddes zâtı] ve sıfât-i mukaddesesi,bir mertebede kâindir. Sıfatın ziyâde [ayrı] olmasısâbit olmakla, Hak celle celâlühü de hiç te’ayyün ve tenezzülpeydâ olmamışdır. 3/114¥ Hak teâlânın sıfâtı ve ef’âli dahî, zâtı gibi bîçûn ve bîçugûnedir.Ve mümkinâtın [mahlûkatın] sıfâtı ve ef’âli ile hiçmünâsebeti yokdur. Meselâ ilm sıfatı kadîm ve basîtdir.Te’addüd ve tekessür [adedlenme ve çoğalma] ona yol bulamamışdır.Te’addüd-i te’allükât [alâka] i’tibâriyle olursa da.Zîrâ onda bir inkişaf basît vardır ki ma’lûmat-ı ezel ve ebed,o inkişaf ile münkeşîf ve cemî’-i eşyâyı ân-ı vâhid-i basîtdebilmiş idi. Meselâ, Zeydi hem mevcûd [varlıkda], hemma’dûm [yoklukda] ve cenin ve sabî ve civân ve pir ve zinde[diri] ve mürde [ölü] ve kâim [ayakda] ve kâid [oturan].....ilâhir bilmişdir. Te’addüd-i te’allûkât âfâkın te’addüdünümûcibler ve ezminenin teksîrini isterler. O mahalde ezeldenebede dek, ân-ı vâhid-i basîtden gayr-i ân yokdur. [Değişmiyen,basît bir ân vardır.] O ânlara aslâ te’addüd yokdur. Hakteâlâ üzre zemân cereyân eylemez. Bütün mahlûkâta te’alluk-ıvâhid ile müteallık olmuşdur. O te’alluk dahî, sıfât-ı ilmgibi bîçûn ve bîçugûnedir. [Bilinemez ve ötelerin ötesidir.]1/296 [Mektûbât Tercemesi: 475.]¥ Hak teâlâ bir sıfatla muttasıf [sıfatlanmış] ve bir ismlemüsemmâ [ismlenmiş] ve bir hükmle mahkûm değildir. Kendizâtına ism ve ahkâm bildirmesi teşbîh i’tibâriyledir ki,mahlûkâtın anlayışlarına karîb olmak içindir. 2/3¥ Hak teâlâ yüce kerem ve ihsânından, kendi feyzlerini ve– 56 –