Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości - Wiedza i ...

Krzysztof Arcimowicz – Obraz mężczyzny w polskich przekazach medialnych na przełomie stuleci11Teorie i metody badań przekazów medialnychW drugiej połowie minionego stulecia w badaniach przekazów medialnych dokonałasię istotna ewolucja. Pierwsze studia zawartości treści zakładały, że ma ona odzwierciedlaćcele i wartości twórców, znaczenie może być z przekazów wywnioskowane,zaś ich odbiorcy powinni je zrozumieć zgodnie z intencją twórców (są tozałożenia gerbnerowskiej szkoły „wskaźników kulturalnych”) 4 . Na początku lat pięćdziesiątychBernard Berelson opublikował pracę Content Analysis in CommunicationResearch, która stała się podstawą teoretyczną dla zwolenników metod ilościowych.Amerykański behawiorysta twierdzi, iż analiza treści jest techniką badawczą służącąobiektywnemu, systematycznemu i ilościowemu opisowi jawnej zawartości przekazu 5 .Utożsamianie analizy zawartości i procedury liczenia (z wykorzystaniem wyrafinowanychtechnik statystycznych lub modelu prostego sumowania) jest – i było – mocnokrytykowane. Metodzie zarzuca się, iż osiąga precyzję kosztem doniosłości rezultatów,zaś bardzo pracochłonne techniki prowadzą w niej do banalnych wyników, gorszychniż w ujęciach jakościowych. Można powiedzieć, że o ile przez wiele lat dominowałailościowa analiza treści, to od pewnego czasu umacniają się badania jakościowe6 . Trzeba jednak podkreślić, iż analizy skupione na treściach jawnych (z takimpodejściem badawczym utożsamiana jest analiza ilościowa, ten model badań występujerównież dosyć często w ujęciach jakościowych) mają szereg wad. Po pierwsze,nie biorą pod uwagę, iż znaczenia ukryte mogą być bardziej znaczące niż jawne. Podrugie, badacze stosujący analizę treści często ignorują fakt – lub po prostu nie są goświadomi – że przekaz nie zawsze jest odbierany zgodnie z intencjami nadawcy, żekodowanie i dekodowanie nie są „symetryczne”. Po trzecie, dany tekst może być różnierozumiany przez różne osoby, zaś badacz ryzykuje przecenienie zdolności recepcyjnychi interpretacyjnych przeciętnego odbiorcy. Po czwarte, istnieje deficyt pełneji spójnej metodologii analizy treści. Wreszcie nie należy zapominać o fakcie, że niezależnieod tego jak wyrafinowane techniki statystyczne zastosujemy w badaniachzawartości treści, zawsze skończymy jedynie na pewnej interpretacji.Współczesne badania nad płcią w dużej mierze zawdzięczają swój charakter studiomkulturowym zainicjowanym w ośrodku w Birmingham (Centre for ContemporaryCulturar Studies, w skrócie CCCS). Ale nie tylko wkład naukowy tej szkołybadawczej zadecydował, że w niniejszym artykule postanowiłem omówić głównejej założenia. Innym ważnym argumentem jest fakt, iż jeden z kluczowych obszarówzainteresowania studiów kulturowych stanowią przekazy medialne. Ponadtobadania te próbują niwelować niedostatki związane z bezkrytycznym uprawianiemanalizy treści 7 . Wreszcie brytyjskie studia kulturowe są bliskie mojemu sposobowipojmowania kultury.4Tomasz Goban-Klas, 2000, Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizjii Internetu, Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 184.5Cyt. za: Tomasz Goban-Klas, Media i komunikowanie masowe, op. cit., s. 186.6Tomasz Goban-Klas, Media i komunikowanie masowe, op. cit., s. 186-187.7Por.: Anna Nacher, Telepłeć..., op. cit., s. 9-10; John Storey, 2003, Studia kulturowe i badania kulturypopularnej. Teorie i metody, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 10.