Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości - Wiedza i ...

Katarzyna Szmigiero – Zmieniające się oblicze nerwicy wojennej: przedstawienia weteranów I wojny...204Warto wspomnieć, iż Woolf wyposażyła Septimusa w swoje własne doświadczeniachoroby psychicznej – ich objawy i relacje z medycznym establishmentem są niemalżeidentyczne. Lekarze decydują o leczeniu Septimusa bez pytania się o jego zgodęi są wobec niego protekcjonalni. Dodatkowo Sir Bradshaw zamierza poddać go kuracjispoczynkowej – jest to metoda, którą leczono histeryczki, lecz sporadycznie zalecanotakże mężczyznom. Wszystko to potęguje feminizację Septimusa – zostaje onprzedstawiony jako bezsilny i bierny.W roku 1990 powstał kolejny utwór dotyczący żołnierzy z nerwicą frontową. PatBarker, zanim napisała swą trylogię, przeprowadziła jako historyk wnikliwe badaniamateriałów źródłowych. Barker uwypukla rolę stereotypów związanych z męskościąi wini je za cierpienie żołnierzy. Mężczyzn uczono, iż powściągliwość w okazywaniuuczuć jest esencją męskości, dlatego też nie potrafią oni poradzić sobie z lękiem i współczuciem,którego doświadczają w okopach. Ponieważ nie okazują emocji i o nich niemówią, padają ofiarą nerwicy konwersyjnej. Choroba nadaje fizyczny wyraz ich wewnętrznemucierpieniu, metaforycznie komunikując je innym. Poczucie zagubieniadodatkowo potęguje rozczarowanie wojną:Zostali zmobilizowani do dziur w ziemi, tak ciasnych, że trudno się w nich ruszyć.A Wielka Przygoda – prawdziwy odpowiednik powieści przygodowych, które pochłanialijako mali chłopcy – okazała się siedzeniem w kucki w ziemiankach, w oczekiwaniuna śmierć. Wojna, która obiecywała tyle „męskich” zajęć, w rzeczywistościdostarczyła im „kobiecej” bierności, i to na skalę nieznaną ich matkom i siostrom. Nicdziwnego, że się załamują. 12Obraz nerwicy frontowej przekazany przez literaturę nie odbiega drastycznie odnajbardziej znanych historycznych przypadków tej choroby. Wielu z tzw. poetów wojennychrzeczywiście było homoseksualistami (Siegfried Sasson, Wilfred Owen) czybiseksualistami (Rupert Brook). Ponadto nie można zignorować faktu, iż autoraminajsłynniejszych pozycji w literaturze dziecięcej zostali właśnie weterani I wojnyświatowej. A.A. Milne (twórca Kubusia Puchatka) na pewno przeszedł załamanie nerwowespowodowane wojną, C.S. Lewis (twórca serii książek fantasy o królestwieNarnii) podczas wojny miewał nastroje depresyjne. Literaturę dla dzieci można traktowaćjako rodzaj ucieczki od męskości, gdyż nie porusza ona przykrych, wojennychtematów, nie rozdrapuje ran. Równocześnie zajmowanie się dziećmi i opowiadanie imbajek to tradycyjnie kobiece zajęcie. J.R.R. Tolkien sam choroby nie przeszedł, jednakwe Władcy Pierścieni można doszukać się jej zawoalowanego obrazu – np. chorobapowodowana przez Nazgule czy depresja Froda po utracie Pierścienia.Drugim konfliktem militarnym, któremu towarzyszyła masowa epidemia PTSD,była wojna w Wietnamie. Jej przedstawień kulturowych dostarcza głównie film. Jean--Jacques Malo i Tony Williams w encyklopedii zatytułowanej Vietnam War Films[Filmy o wojnie wietnamskiej] wymieniają ponad 600 tytułów filmów poświęconychtej tematyce. Nad produkcjami francuskimi i wietnamskimi przeważają tam obrazyamerykańskie. Kilka z nich zdążyło już uzyskać status filmów kultowych, jak np. CzasApokalipsy, Taksówkarz, Pluton, czy seria o Rambo – ta ostatnia reprezentuje oczywiście12Pat Barker, 1995, The Regeneration Trilogy, Londyn: Viking, s. 98.