Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości - Wiedza i ...

Ewa Głażewska – Owłosiony mężczyzna (?) i bezwlosa kobieta, czyli dokąd zmierzamy?...45Choć symbolikę włosów (głównie w kontekście pozaeuropejskim), opisywało jeszczewielu innych badaczy, niemal wszyscy, mimo uwzględniania kwestii płci, byli zainteresowaniwyłącznie znaczeniem włosów na głowie. W nieco „niższe” rejony zapuścił się dopieronurt feministyczny, redefiniując znaczenia włosów, a także odnosząc się do praktykzwiązanych z całym owłosionym ciałem. Takie rozważania czyniła m.in. Germaine Greerw pracy Kobiecy eunuch czy Natalie Angier w książce Kobieta – geografia intymna. Jedenz podstawowych tekstów odnoszących się do symboliki włosów stanowi artykuł Anthony’egoSynnotta pt. Shame and Glory: A Sociology of Hair z 1987 r.Synnott swą teorię włosów oparł na trzech podstawowych założeniach: opozycjipłci i włosów, opozycji włosów na głowie i włosów na ciele oraz opozycjiwłosów i ideologii z nimi związanych. Opozycje te związane są z takimi kwestiami,jak miejsce występowania włosów oraz ich modyfikacje. „Chociaż włosy porastającałe ciało to odnosząc się do symboliki ciała istnieją jedynie trzy obszary mającespołeczne znaczenie: włosy na głowie, włosy na twarzy (brody, wąsy, brwi, rzęsy,baki), oraz włosy na ciele (na klatce piersiowej, pod pachami lub dodatkowow pachwinach, na nogach, rękach, plecach, włosy łonowe). Każda z tych sfer maznaczenie zarówno w powiązaniu z płcią społeczno-kulturową, jak i koncepcjamiideologicznymi” 12 . Włosy mogą być też modyfikowane poprzez zmianę ichdługości, koloru, ułożenia, a nawet jakości (zastosowanie sztucznych włosów).Włosy na głowieJeśli chodzi o praktyki i znaczenia symboliczne związane z włosami na głowie, toinne dotyczą kobiet, inne mężczyzn. Przede wszystkim tożsamość płciowa kobietw większym stopniu niż u mężczyzn powiązana jest z tymiż włosami. Potwierdzają tonp. badania znaczenia włosów na głowie u kobiet poddanych chemioterapii, które po zabiegunajczęściej tracą owłosienie. Istnieje hipoteza, że tak silna identyfikacja tożsamościkobiet z owłosioną głową wynika m.in. z codziennych praktyk pielęgnacyjnych,przekształcających się niemal w rytuał. Jego nagłe pozbawienie powoduje silne poczuciestraty. U mężczyzn identyfikacja z włosami na głowie, zdaniem Synnotta, nie jest takznacząca, jak u kobiet. Panowie natomiast przywiązują większą wagę do zarostu twarzyoraz klatki piersiowej, bo symbolizuje on męskość. „W przypadku mężczyzn włosyna głowie i ciele znajdują się w opozycji i są one odmienne od norm obowiązującychkobiety, dla których włosy na twarzy i klatce piersiowej są zazwyczaj „niechciane”, podczasgdy włosy na głowie [...] stanowią część kulturowej definicji kobiecości” 13 . Autortwierdzi, że od mężczyzn oczekuje się najczęściej krótko przyciętych włosów, nietkniętychdodatkowymi zabiegami takimi, jak modelowanie czy farbowanie. Z koleikobiety powinny bardzo troskliwie pielęgnować włosy, najlepiej długie, poddawać jeróżnym zabiegom. „Długie włosy u kobiet przez wieki były zarazem znakiem płci, jaki symbolem seksu w naszym społeczeństwie” pisze Synnott 14 . Czy takie przekonaniaw dalszym ciągu funkcjonują w społeczeństwach Zachodu, sprawdzimy nieco później.12A. Synnott, op. cit., s. 382.13A. Synnott, op. cit., s. 383.14Ibid., s. 384.