Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości - Wiedza i ...

Magdalena Dąbrowska – Męskość w okresie transformacji: zmiana ekonomiczno-społeczna...29w wypełnianie obowiązków tradycyjnie uznawanych za „kobiece”.Przemiany ustrojowe i ekonomiczne stały się zagrożeniem dla tradycyjnych, patriarchalnychnorm męskości i związanych z nimi przywilejów. Uderzały w najbardziejutrwalone kulturowo ramy męskości. Reformy gospodarcze, restrukturyzacjaprzedsiębiorstw oraz działów gospodarki szczególnie zdominowanych przez mężczyzn,jak górnictwo czy przemysł ciężki, stworzyły zagrożenie dla kulturowejhierarchii i poddawały w wątpliwość podstawy dominacji tychże mężczyzn. W przypadkuwielu z nich, szczególnie robotników i pracowników fizycznych, przemianygospodarcze negatywnie odbiły się na ich pozycji w rodzinie, pracy i społeczności.Wśród tych, których tożsamość zorientowana była wokół funkcji głównego żywicielarodziny, pojawiło się silne poczucie wykorzenienia. Gdy zapewnienie ekonomicznegobytu bliskim przestało definiować ich tożsamość, problematyczne stałosię określenie męskości. Niezwykle aktualne zaczęło być pytanie zadane przez KathleenGerson: „Jeśli mężczyźni nie mogą już więcej domagać się specjalnych prawi przywilejów z powodu swoich wyjątkowych obowiązków i wyjątkowego wkładu,jak mogą uzasadnić swoją władzę?” 7Kwestia rynku pracy i pozycji mężczyzn może być uznana za wyjściowy punktdebaty aborcyjnej. Problemy z zatrudnieniem i utrata ekonomicznej dominacji stałysię jednym z katalizatorów dyskursu politycznego kształtującego relacje pomiędzypłciami. Sferę publiczną, rozumianą w debacie jako przestrzeń narodowa, zdefiniowanow oparciu o centralną rolę mężczyzny. Jest to fundament, na którym tworzonajest hetero-patriarchalna dominacja. Transformacja ekonomiczna oraz toczone równolegledyskusje na temat aborcji miały na celu utrzymanie męskiej dominacji w sferzeekonomii, a pośrednio – umocnienie roli mężczyzn w sferze prywatnej.Prasa początku lat dziewięćdziesiątych poświęcała wiele miejsca bezrobociu,szczególnie w przemyśle ciężkim, który ulegał masowej restrukturyzacji. Kraj, targanyprzez kryzysy ekonomiczne i społeczne, był na skraju zapaści gospodarczej.Niemal każdy sektor gospodarki wymagał reformy i dostosowania do nowej rzeczywistościgospodarki rynkowej. Jednak zamiast zajmować się zmianą ustroju, Sejmpodjął się reformy moralności. W tym samym czasie, gdy chwieje się tradycyjnamęska rola żywiciela rodziny i zakwestionowana zostaje związana z nią władza,w Sejmie rozpoczyna się debata nad dopuszczalnością aborcji. Debata ta toczy sięw kraju, w którym sytuacja ekonomiczna jest niestabilna, zamykane są wielkie zakładypracy i co chwila wybuchają strajki w placówkach zatrudniających głównie mężczyzn.Męskość, najlepiej symbolizowana przez górników, jest na skraju kryzysu. Wzmiankio rzeczonych wydarzeniach kilkakrotnie pojawiają się w przemówieniach: „Dzisiejszasytuacja jest jeszcze bardziej dramatyczna. Mamy napiętą sytuację w górnictwiewęgla kamiennego, strajki w zagłębiu miedziowym, zagrożony jest los WSK w Mielcu,a wraz z nią całej tamtejszej społeczności. Nie jest więc to czas na poszukiwanienowego pola konfliktu i rozniecanie emocji czy sporów światopoglądowych” 8 . Innyposeł mówi o zaproszeniu do odwiedzenia strajkujących w zagłębiu miedziowym.7Kathleen Gerson, 1993 No man’s land: Men’s changing commitment to family and work, NewYork: Basic Books.8Marek Balicki, 1 kadencja, 21 posiedzenie, 3 dzień (24.07.1992) 7 punkt.