Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości - Wiedza i ...

Anna Grygiel – (Nowy) model polskiego ojcostwa56Ojciec „tradycyjny” vs ojciec „nowoczesny”Gwałtowne przemiany dokonujące się we współczesnym świecie, szczególniew ostatnich dziesięcioleciach, spowodowały zmianę dotychczasowego modelu rodziny.Trwający ponad trzy tysiące lat system patriarchalny został podważony i zakwestionowany3 . Zdaniem Hermanna Bullingera, jesteśmy świadkami apogeumpostępującego od XIX wieku procesu pozbawiania ojców władzy. Jak zaznaczaautor książki pt.: Mężczyzna czy ojciec?, pozycja ojca była sukcesywnie ograniczanado roli żywiciela rodziny, a obecnie, głównie na skutek emancypacji kobiet 4 ,mężczyzna jest odsuwany także od tej roli.Jak podkreśla Krzysztof Arcimowicz, zmierzch patriarchatu stał się początkiemepoki nowego ojca 5 . Jerzy Witczak dodaje, że w dawnej tradycyjnej rodzinie pozycjaojca była klarowna i mocna. Ojciec reprezentował rodzinę na zewnątrz, dysponowałjej majątkiem, decydował o przyszłości dzieci 6 . Dziś jest on równoprawnym członkiemrodziny, w której realizuje się jako kochający mąż/partner oraz zaangażowanyw wychowanie swego potomstwa rodzic. Nowe rozumienie roli ojca sprawia, że tradycyjnedefinicje ojcostwa odchodzą do lamusa. Bycie ojcem nie ogranicza się jużtylko do funkcji żywiciela rodziny czy jej reprezentanta w świecie „pozarodzinnym”.Współczesny ojciec to przede wszystkim serdeczny rodzic, który nie wstydzi sięswych uczuć i ma czas (oraz chęci), by zająć się wychowaniem 7 .Jak zauważa Witczak, w ostatnich kilku dekadach w badaniach nad męskością(w ramach gender studies) zaczęto podkreślać korzyści, jakie płyną z przełamaniatradycyjnego rozumienia roli mężczyzny, a zwłaszcza roli ojca. Coraz więcejmężczyzn zaczyna rozumieć, że warto angażować się w życie rodzinne i opiekę naddzieckiem, gdyż dostarcza to nowych doświadczeń i jest korzystne dla zdrowia psychicznego(zarówno dziecka, jak i mężczyzny) 8 .Sławomir Baran potwierdza, iż zarysowująca się sylwetka współczesnegomłodego ojca znacznie różni się od wizerunku ojca z pokolenia poprzedniego 9 .Mężczyźni angażują się w emocjonalny nurt życia domowego, uczestniczą w pielęgnacjii wychowywaniu dzieci 10 . Można powiedzieć, że zakończył się (bądźzmierza ku końcowi) proces uwalniania ojcostwa od tradycyjnych konwenansów 11 .3Sławomir Baran, 2001, O nową koncepcję ojcostwa, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” nr 9, s. 49.4Wielu autorów podkreśla, że emancypacja kobiet stanowiła główny motor przemian roli ojca(mężczyzny) w rodzinie (i poza nią) – zob. Julita Wojciechowska, 2002, Role rodzicielskie a zmianywspólne, [w:] K. Appelt, J. Wojciechowska (red.), Zadania i role społeczne w okresie dorosłości, Poznań:Wydawnictwo Fundacji Humaniora, s. 159; Franciszek Adamski, 1984, Socjologia małżeństwai rodziny. Wprowadzenie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 254.5Krzysztof Arcimowicz, 2004, Obraz ojca w polskich mediach, „Niebieska Linia” nr 1, s. 10-11.6Jerzy Witczak, 1987, Ojcostwo bez tajemnic, Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych,s. 10.7Aneta Grygiel, 2006, Młodzi mężczyźni wobec ojcostwa, [w:] J. Ostrouch (red.), Przywiązanie i przekraczanie.Płeć w studiach empirycznych, Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, s. 38.8J. Witczak, op. cit., s. 11.9S. Baran, op. cit., s. 53.10J. Witczak, op. cit., s. 22.11S. Baran. op. cit., s. 53.