Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości - Wiedza i ...

Katarzyna R. Łozowska – Męskie oswajanie codzienności w powieści „Biało-czerwony” Dawida Bieńkowskiego162W takim właśnie momencie znajduje się Paweł, zwany też czasem Pawciem, bohaterBiało-czerwonego, jednej z ostatnich powieści Dawida Bieńkowskiego 2 . To prawnik,szef dobrze prosperującej kancelarii, mąż pięknej i przedsiębiorczej Mai, niecozagubiony ojciec pięcioletniego Wiktora-Młodego. Szczęśliwy posiadacz dwustupięćdziesięciometrowegoapartamentu w budynku zamieszkiwanym przez ludzi ze światapolityki i show biznesu, właściciel superszybkiego samochodu i co najmniej trzech telefonówkomórkowych. Pracoholik. Patriota. W jego życiu nie ma miejsca na całągamę doświadczeń: na tęsknotę, żal, miłość, ekstazę czy egzaltację. Nie ma miejsca naintymne otwarcie i ciekawość. Wygląda to tak, jakby 50 lat totalitarnej uniformizacjidoświadczeń jego ojca zostało przedłużone. Paweł tak bardzo składa się z konwenansów,oczekiwań i przyzwyczajeń, że każde ich przekroczenie powoduje zachwianiez trudem budowanej tożsamości. W swoim życiu bohater przywykł do stereotypów.Wyjście poza kanon, autentyczne przekroczenie, bycie na kilku płaszczyznach, jestdla niego trudne do zaakceptowania. Los Pawła to komedia omyłek. Post-sarmacka,post-gombrowiczowska, bardzo polska.Prawo. Praca. KancelariaDo tej pory Paweł świetnie sobie radził, choć nieobca mu była właściwa nowoczesnościrefleksyjność instytucjonalna. Jego wiedza nie ogranicza się bowiemwyłącznie do dyskursywnej świadomości warunków działania. Na zdolność „radzeniasobie” składa się także wiele czynników należących do świadomości praktycznej, któresą zapisane w płynnym przebiegu codziennych czynności. Jednak świadomość praktycznaPawła pozostaje raczej „nieuświadomiona”. Codzienność jest niekwestionowalnai po prostu się dzieje. Całość podtrzymuje wiara w poczucie ontologicznegobezpieczeństwa, które przeprowadza bohatera przez rozmaite przejścia i kryzysy.Paweł wykazuje ogromną czujność na wszystko, co wymyka się schematom.W codziennej rutynie, zamkniętej w triadzie: Prawo, Praca, Kancelaria, można odnaleźćgłęboko tkwiącą ambiwalencję, która wynika z wewnętrznej dyscypliny. Nawyki i rutynowedziałania chronią Pawła przed lękami, choć jednocześnie utrzymują go w staniepewnego, bliżej niewypowiedzianego, napięcia. Paweł wie, że prawdziwym zadaniemmężczyzny jest budowa lepszego świata. Wolny duch i poczucie wewnętrznej równowagipowinny dopełnić standardów. „O jakże to godne i męskie pracować z materią Prawa, stosowaćparagrafy i przepisy, logicznie wyciągać wnioski i wychwytywać zależności orazsprzeczności w dostępnych kodeksach, monitorach i okólnikach. Sztuka myślenia, sztukaanalizy, sztuka syntezy. Ach, Paweł, Prawo, Prawo, Prawo! Ach, Paweł, jak to wspanialebyć takim Prawodawcą, mężczyzną Prawodawcą” – myśli o sobie bohater 3 .Opowieść Pawła o pracy w kancelarii to szczera opowieść o jego drodze intelektualnej,kolejno dokonywanych odkryciach, przemyśleniach i fascynacjach. Paweł zawszeodnosił sukcesy. Jako uczeń – piątkowy, jako student – wzorowy, jako prawnik – fantastyczny.Sytuację tę bohater traktuje jako utrwalony porządek świata. Ale wyjścia poza2Dawid Bieńkowski, 2007, Biało-czerwony, Warszawa: W.A.B3op.cit., s.13.