Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości - Wiedza i ...

Magdalena Dąbrowska – Męskość w okresie transformacji: zmiana ekonomiczno-społeczna...39relacjonuje z niejakim zaskoczeniem, nie czyni tego. Dzięki swojej heroicznej postawieudowadnia, że przynależy do wspólnoty, że jest częścią narodu, że pomimo chwilowejnieobecności ojca w rodzinie wciąż posłuszna jest jego prawom. Powieści „ocalonych”nawiązują do – opowiedzianych ustami synów – historii walki i heroizmu ojców.Męskość ujęta w ramy głosu „ocalałego” nienarodzonego narodu nabiera jeszczeinnego wydźwięku, gdy głos ten zestawimy z doświadczeniem kobiet w socjalistycznejRumunii. Przytoczony poniżej wiersz powstał w okresie dyktatury NicolaeCeausescu i odnosił się do ogłoszonego w 1966 roku „Dekretu”, który zabraniałstosowania jakichkolwiek metod kontroli urodzin. Zakazane było nie tylko przerywanieciąży, lecz także importowanie i używanie środków antykoncepcyjnychoraz rozpowszechnianie informacji na temat metod antykoncepcyjnych. Od kobietwymagano comiesięcznych testów ciążowych u ginekologa, a wykryta ciąża byłanadzorowana aż do rozwiązania. Praktyki te miały na celu zapewnienie wzrostu demograficznego,by naród mógł rosnąć w siłę. Państwo uzurpowało sobie prawo dodecydowania o płodności obywateli oraz do karania tych, którzy odmawiali wykonania„patriotycznego obowiązku”. W imię polityki reprodukcyjnej podejmowanodecyzje w imię dobra obywateli, nie dbając o ich indywidualne potrzeby i pragnienia.Totalitarne państwo wkraczało w prywatną przestrzeń kobiet i – niemal w dosłownymsensie – uspołeczniało ich ciała, zmuszając do macierzyństwa w imięspołecznego wzrostu i dobrobytu. Zdaniem Gail Kligman, „prawa jednostki nie byłyczęścią dyskursu publicznego ani prywatnego. Państwo za pomocą prawa wspierałorówność społeczną, a za pomocą ideologii prawa socjalne (...). Zakaz aborcjii wychowywanie dzieci były związane z obowiązkami obywateli wobec paternalistycznegopaństwa, które „troszczyło się” o nich. Prawa jednostki nie były dyskutowane”38 . Uderzające jest podobieństwo dyskursu w Rumunii czasów Ceausescu orazw Polsce okresu transformacji. Dotyczy ono nie tylko polityki płci, ingerencji państwaw prywatność jednostki oraz braku uznania dla „praw jednostki” w dyskursiepublicznym. Istotne są także inne zbieżności: paternalizm państwa skontrastowanyz biedą obywateli i ich fatalną sytuacją ekonomiczną. Państwo, zmuszając do wydawaniapotomstwa w imię „dobra narodu”, jednocześnie nie zapewniało pomocyekonomicznej w wychowaniu i utrzymaniu narodzonych już dzieci. Ideologia triumfowałanad rzeczywistością.Wiersz Krucjata dzieci rumuńskiej poetki Any Blandiany jest komentarzem dopanującej wówczas sytuacji. Poetka używa sformułowań i retoryki podobnej do tejobecnej w polskim dyskursie politycznym.Cały naród,Wciąż nienarodzony,Lecz już skazany na urodzenie,Podzielony na bataliony przed narodzeniem,Płód obok płodu,Cały naródNiesłyszący, niewidzący, niechwytający,38Gail Kligman, 1998, The politics of duplicity: controlling reproduction and everyday life in Ceausescu’sRomania, California: University of California Press, s. 6.