Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości - Wiedza i ...

Katarzyna Stańczak-Wiślicz – Ojcowie nieobecni, ojcowie słabi i przgrani, czyli polska prasa kobieca...134Powracający ojciec miał jeszcze szansę być zwycięzcą przybywającym w gloriibohaterstwa:I serce nasze ufa, i serce nasze wierzy,Że wrócisz do nas zwycięski, w szeregach polskich żołnierzy. 13Wzywając mężczyzn do powrotu, prasa kobieca roztaczała przed nimi świetne perspektywy„zdrowego klimatu pracy” i lepszego jutra. Powrót przedstawiano w kategoriachobowiązku wobec narodu. „Wracać nie chcą tylko volksdeutsche” – grzmiała„Polska Zbrojna” 14 .Powracający mężowie i ojcowie mieli się włączyć w dzieło odbudowy kraju, a w nagrodęczekało na nich „dawne zaciszne ciepło rodzinne” i wierne żony. W ten sposóbporządek symboliczny zostałby przywrócony: rolą prawdziwego mężczyzny miała byćaktywność – budowa i odbudowa kraju, rolą kobiety – bierne i wierne oczekiwanie orazzapewnianie ciepła rodzinnego i odpoczynku. I wszystko to zupełnie niezależnie oddyskursu emancypacyjnego, podkreślającego rolę kobiet w odbudowie kraju.Bardzo rzadko pisma kobiece pokazywały realizację takiej sytuacji idealnej. „Modai Życie Praktyczne” w 1948 r. publikowała powieść w odcinkach (W ostatniej chwili),której bohater, wróciwszy z oflagu, z powodzeniem odnalazł się w nowej rzeczywistościi – porzucając przesądy klasowe – popierał związek córki z biednym chłopskimsynem. O wiele częściej pojawiał się jednak wątek nieudanego (bądź nie do końcaudanego) powrotu albo zdrady, czyli pozostania na obczyźnie.W takiej sytuacji rodzinę reprezentował stereotypowy obraz kobiety i dzieci czekającychna powrót męża i ojca. Obraz żon, które „wiernie [...] czekały, zastępując w srogimczasie wojny dzieciom Matkę i Ojca zarazem” oraz posyłając paczki do obozu,odwołuje się wprost do romantycznego wyobrażenia żony/narzeczonej zesłańca. Elementemnowym było to, że wiernie czekająca żona nie tylko potrafiła sobie poradzić bezmęża, ale jeszcze otwarcie o tym mówiła. W tej stereotypowej wizji mężczyźni – mężowiei ojcowie – zawodzili. Albo „mamieni wrogą propagandą” odmawiali powrotu, albo wracalizatruci „jadem obczyzny, nastawi[eni] na życie lekkomyślne, łatwe, samolubne”.Jeśli ociągali się z powrotem, czy wręcz go odmawiali, było to interpretowane jakozdrada – ojczyzny i rodziny. Porzucone kobieta i ojczyzna, choć same wiernie czekały,w końcu odwracały się od zdrajcy. „Moda i Życie Praktyczne” opublikowała (chybarzekomy) list czytelniczki do narzeczonego w Londynie, zawierający jasną deklarację:„Skoro tak długo nie wracasz z Londynu, zostań tam. Niech Cię nie trapi tęsknota za krajem– życzy Ci z całego serca twoja była narzeczona. Nie mam żalu ani ja, ani kraj. Nicnam po tobie. Żyjemy naszym własnym, mocnym rytmem” 15 . Pozostający na Zachodziemężczyźni jawili się zatem jako nie do końca męscy, wybierali bowiem życie łatwei przyjemne, nie zaś „mocny rytm” odbudowy w kraju. A tylko wybór tej drugiej alternatywy,jedyny słuszny, lokować mógł po stronie męskości i zapewniać nagrodę w postaci„zacisznego ciepła rodzinnego” i wiernej żony.13H. Mortkowicz-Olczakowa, 1946, Jak się wszystko zmieniło. Powieść wierszem dla starszychdzieci, Warszawa: J. Mortkowicz14W obozach polskich dipisów. „Skończyło się bujanie”, 1947, “Polska Zbrojna”, nr 188, s. 615Posłuchaj Tin!, 1948,„Moda i Życie Praktyczne”, nr 4, s.8