Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości - Wiedza i ...

Magdalena Dąbrowska – Męskość w okresie transformacji: zmiana ekonomiczno-społeczna...30Wspomina też: „grupa posłów z naszego klubu postanowiła skorzystać z zaproszeniastrajkujących pracowników” 9 .W opisanej sytuacji najlepszym z możliwych sposobów na zachowanie męskiejdominacji okazało się rozpoczęcie debaty na temat możliwości przerywania ciąży.Pozwoliło ono na utrzymanie wysokiej pozycji mężczyzny oraz stworzenie nowychram dla definiowania jego tożsamości. Dominacja, uzasadniana wcześniej przez racjeekonomiczne, teraz usprawiedliwiona zostaje przez racje moralne. Z żywiciela rodzinymężczyzna zmienia się w obrońcę życia. W związku z tym nawet utrata pracyi związanych z nią przywilejów nie jest w stanie zachwiać jego centralnej pozycji w rodzinie.Tak jak wcześniej kontrolował domowy budżet, tak teraz może kontrolowaćciało i seksualność swojej żony. Podobnie jak wszystko w Polsce okresu transformacji,także forma męskiej dominacji uległa reformie.Anthony S. Chen stworzył termin hegemonicznej wymiany (hegemonic bargain),analizując różne postawy mające na celu potwierdzenie męskości u mężczyzn pochodzeniaazjatyckiego mieszkających w Stanach Zjednoczonych 10 . Hegemoniczna wymianama miejsce, kiedy strategia odgrywania płci kulturowej oparta jest na podkreślaniu męskościpoprzez świadome lub nieświadome czerpanie korzyści z ustalonych przekonańzwiązanych z rasą, klasą, płcią czy orientacją seksualną jednostki. Chen zaobserwował,że mężczyźni pochodzenia azjatyckiego rozwijają szereg cech, które mają zrekompensowaćich drobną budowę ciała oraz przybliżyć do ideału męskości obowiązującegow amerykańskiej kulturze. Starają się na przykład zrobić karierę, osiągnąć wysoki statusekonomiczny czy zyskać biegłość w sztukach walki, gdyż umiejętności te są pewnego rodzaju„wymianą”, dzięki której rekompensują braki fizyczne. Hipoteza „hegemonicznejwymiany” może być także zastosowana do analizy polskiego dyskursu politycznegoi tworzonych w nim ram męskości. Gdy rola żywiciela rodziny przestaje być podstawądla utrzymania społecznej dominacji, jej funkcję przejmuje rola obrońcy wartości i życianienarodzonych. Władza nad rodzinnym budżetem zostaje wymieniona na kontrolę reprodukcji(w społeczeństwie i rodzinie).ObrońcaNa początku lat 90-tych fala upolitycznionego chrześcijańskiego konserwatyzmuzaoferowała nowe ramy dla tworzenia męskiej tożsamości oraz podstawę dla utrzymaniadominującej pozycji mężczyzny w społeczeństwie: „wartości”. Grupą, dla którejprzeznaczona była nowa retoryka, stali się mężczyźni, którzy w wyniku ekonomicznychtransformacji utracili pozycję żywiciela swoich bliskich. Skierowane donich przesłanie opierało się na wyobrażeniu silnej i niezależnej rodziny, z centralnąrolą mężczyzny w jej strukturze. W oparciu o moralny oraz religijny autorytet miał onstać się głową tejże patriarchalnej rodziny oraz stróżem moralności społecznej. W tensposób dyskurs polityczny oferował nową płaszczyznę identyfikacji oraz wyjściez kryzysu, w którym znalazła się męskość okresu transformacji.9Mirosław Lewandowski, 1 kadencja, 21 posiedzenie, 3 dzień (24.07.1992) 7 punkt.10Anthony S. Chen, 1999, Lives At The Center Of The Periphery, Lives At The Periphery Of The Center.Chinese American Masculinities and Bargaining with Hegemony, “Gender & Society”, 13(5), s. 585.