Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości - Wiedza i ...

Joanna Rzońca – Zesłańcy, buszrangerzy, wędrowni postrzygacze owiec – męski świat australijskiego...184Tańcząc Matyldę wiodąc wody torbę– Kto ze mną zacznie walca Matyldy? 6Umiłowanie wolności i sceneria australijskiego krajobrazu zawarte w piosencestały się bliskie Australijczykom do tego stopnia, że powstało nawet muzeum poświęconetej narodowej balladzie – Waltzing Matilda Centre w Winton. W roku 1977,w pozostającej wciąż bez własnego hymnu Australii, odbyło się referendum mająceostatecznie rozstrzygnąć tę sytuację. Co prawda Waltzing Matilda przegrało z dostojnąpieśnią Advance Australia Fair, jednak już sam fakt, że rozważano kandydaturęutworu Patersona, daje wyobrażenie o jej popularności.Paterson opisywał trudy i niedole włóczęgi przez interior także w innych balladach. Dodatkowoumieszczał w nich aluzje do sytuacji politycznej kraju oraz do nastrojów społecznychwspółczesnych mu czasów. Nawiązywał do wielkiego kryzysu, niepewności jutra,która nękała swagmanów chwytających się każdego zajęcia, do masowych strajków postrzygaczyi obawy białych robotników przed zalewem taniej siły roboczej z Chin (yellowperil). Najbardziej znane utwory to bez wątpienia Clancy z Overflow i The Man from SnowyRiver. W swoich balladach Paterson sięgał do większości australijskich symboli orazmitów. I chociaż jego Australia to radosna kraina zamieszkana przez ludzi pomysłowych,dzielnie stawiających czoło przeciwnościom losu, jednocześnie małomównych i przepełnionychkpiącym poczuciem humoru, nie brak w pieśniach Patersona również pewnejdozy smutku i samotności człowieka skazanego na nomadyzm. Banjo pokazuje zarównojasne, jak i ciemne strony włóczęgostwa po bezdrożach Australii.Do ciemnych stron należało z pewnością buszrangerstwo, czyli kolejny wyznacznikaustralijskiej mitologii, do dziś obecny w narodowej świadomości. To właśniebuszrangerstwo stanowi przewodni temat wielu powieści i filmów, a obecnie jestjednym z bardziej nośnych motywów australijskiej popkultury. Początkowo terminbushranger (buszranger) oznaczał kogoś, kto w buszu ma jakąś oficjalną misję dospełnienia (bush + ranger, czyli strażnik). Z czasem zaczęto tak określać zbiegłychdo buszu zesłańców 7 (convicts), a później wszystkich przestępców, dla których outbackstawał się schronieniem i domem.Pierwszym „bandytą z buszu”, którego istnienie historycznie potwierdzono, jestzbiegły w 1789 roku skazaniec Black Caesar 8 . Innymi sławnymi buszrangerami byli:Ben Hall, Frank Gardiner, Johny Gilbert. Najsławniejszym, a zarazem ostatnim, byłlegendarny Ned Kelly, który w 1880 roku został powieszony na dziedzińcu więzieniaw Melbourne. Po jego śmierci proceder buszrangerstwa właściwie zaniknął.Ned Kelly stanowi do dziś inspirację dla wielu twórców i funkcjonuje jako jednaz najbardziej znanych ikon australijskiej kultury. Bynajmniej nie jest to postać jednoznaczna(nie była nią zresztą nawet za życia 9 ). W literaturze i filmach Kelly występuje6A. B. („Banjo”) Paterson Wiersze wybrane;, 14 wierszy i ballad, Kraków 1998, tłumaczenie JanKrzysztof Piasecki.7Na Ziemi Van Diemena zbiegli więźniowie nosili nazwę bolters; patrz: Jan Lencznarowicz Australia,Warszawa 2005, s. 30.8Marek Haltof Kino Australii. O ekranowej konstrukcji Australii, Łódź 1996, s.131.9Sprawa Neda Kelly’ego, która bardzo podzieliła wówczas australijskie społeczeństwo – 32 tysiąceosób podpisało petycję o jego ułaskawienie.