Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości - Wiedza i ...

Krzysztof Arcimowicz – Obraz mężczyzny w polskich przekazach medialnych na przełomie stuleci14asymetryczności cech męskich i kobiecych. Wymaga od mężczyzny podporządkowywaniasobie innych mężczyzn, kobiet i dzieci. Oznacza przymus tłumienia uczući emocji, broni mężczyźnie wstępu do pełni ludzkich doświadczeń. Obecna postaćtradycyjnego paradygmatu mężczyzny ukształtowała się pod wpływem wielu czynników20 . Ważną rolę odegrały wśród nich: religia judeochrześcijańska, filozofiagrecka (Platon, Arystoteles) oraz poglądy głoszone przez XVII i XVIII-wiecznychmyślicieli, którzy stworzyli fundamenty rewolucji naukowej (Kartezjusz, Newton,Bacon). Tradycyjny paradygmat męskości został umocniony przez Sigmunda Freudai jego uczniów, a współcześnie otrzymuje wsparcie ze strony socjobiologów i psychologówewolucyjnych. Warto w tym kontekście wspomnieć o backlashu. W latachosiemdziesiątych minionego stulecia – najpierw w USA, następnie w Europie Zachodnieji w innych krajach – nastąpił silny kontratak na prawa kobiet, tak zwanybacklash, czyli próba odebrania zwycięstw feminizmu 21 . Pojawiło się wtedy wieleruchów (np. Promise Keepers) i organizacji głoszących hasła odbudowy autorytetuojców w rodzinach oraz przywrócenia synom wzorca tradycyjnej męskości, jak równieższerzących przekonania antyfeministyczne.Nowy paradygmat męskości akcentuje równość oraz partnerstwo mężczyzn i kobiet,uznając te wartości za fundamentalne w tworzeniu nowego ładu społecznego. Zawierakoncepcje androgyniczności i samorealizacji rozumiane jako dążenie do pełni człowieczeństwa.Mężczyzna nie walczy z istniejącą w nim kobiecością. Nowy paradygmat pozwalana eksponowanie zarówno cech męskich, jak i kobiecych, pozwala mężczyźnieosiągnąć pełnię indywidualnego potencjału człowieka. Jego dewizą życiową staje sięwspółdziałanie, a nie dominacja, jest on partnerem dla kobiet i dzieci. Nowa wizja męskości– w przeciwieństwie do wizji tradycyjnej – nie upośledza innych niż heteroseksualnatożsamości seksualnych. Nowy paradygmat mężczyzny ukształtował się przedewszystkim pod wpływem ruchu emancypacyjnego kobiet, myśli feministycznej i refleksjipostmodernistycznej (np. teorii dekonstrukcji Jacquesa Derridy, poglądów głoszonychprzez Jean-Françoisa Lyotarda czy Richarda Rorty’ego). Istotną rolę odegrały tu,jak sądzę, również szkoła psychologii humanistycznej (Abraham H. Maslow, Carl C. Rogers)oraz koncepcja androgynii (np. Sandra Lipsitz Bem), a także ruchy dążące dozmiany systemu patriarchalnego, takie jak: New Age, ekologia głęboka, ekofeminizmi profeministyczne organizacje mężczyzn. Wreszcie należy podkreślić zasługi autoreki autorów sytuujących swoje zainteresowania w ramach studiów nad płcią kulturową(gender studies), którzy próbują obalać fałszywe przeświadczenia dotyczące płci i przyczyniająsię poprzez badania i publikacje do umacniania nowej wizji męskości.Większość współczesnych mężczyzn żyjących w społeczeństwach należących dokręgu kultury euroamerykańskiej realizuje w swoim życiu wzory zachowań będące(dok. z poprz. str.) tradycyjny model męskości: dominację mężczyzn nad kobietami, płciowy podział rynkupracy oraz heteroseksualną orientację. Autor Masculinities poddał się operacji zmiany płci i obecnie funkcjonujejako Raewyn Connell. Zob.: Robert W. Connell, 1987, Gender and Power. Society, the Person andSexual Politics, Stanford: Stanford University Press oraz Robert W. Connell, 1995, Masculinities, Cambridge:Policy Press.20Na ten temat zob. np.: Sandra Lipsitz Bem, 2000, Męskość kobiecość: o różnicach wynikającychz płci, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne; Fritjof Capra, 1987, Punkt zwrotny. Nauka,społeczeństwo, nowa kultura, tłum, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1987.21Por.: Susan Faludi, 1992, Backlash. The Undeclared War against Women, London: Vintage.