Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości - Wiedza i ...

Renata Bizek-Tatara – Męskość hegemonialna w powieści „Śmiech Laury” Françoise Mallet-Joris139archiwum historycznej ciągłości kulturowych mitów i rytuałów męskości, ale także ichkrytyki i destrukcji. I po czwarte teksty literackie porządkują wiedzę o męskości koncepcyjnie,uprawiają grę jej elementami, lub ją dekonstruują, tworząc symboliczne formyreprezentacji, czy też obrazy męskich podmiotów 2 .W tym kontekście badanie funkcjonujących w literaturze wzorców męskości orazform jej manifestacji wydaje się działaniem wartościowym poznawczo oraz mogącymprowadzić do interesujących wniosków.W niniejszej pracy podejmiemy próbę zaprezentowania koncepcji męskości przedstawionejw powieści Śmiech Laury 3 autorstwa belgijskiej pisarki Françoise Mallet--Joris 4 . Czytelnikom znającym twórczość tej autorki wybór tekstu może wydać się zaskakujący,gdyż pisze ona głównie o kobietach. W jej powieściach, koncentrujących sięna przedstawicielkach płci pięknej, mężczyźni odgrywają role drugorzędne lub wręczepizodyczne. Ich męska dominacja nie jest niczym innym, jak tylko anachronicznym pośmiewiskiem:są oni kobietom podporządkowani, postrzegani jako niedojrzali i słabi,zmuszeni do przyjmowania narzuconych im nowych norm społecznych. Śmiech Laurystanowi wyjątek – obok wnikliwego studium psychologicznego tytułowej bohaterki,znajdziemy tu nie mniej rozbudowany wizerunek jej męża, Théo Jacobi, którego męskośćjest wyraźnie idealizowana i gloryfikowana przez autorkę 5 .2Klaus-Michael Bogdal, 1998, Männerbilder. „Geschlecht“ als Kategorie der Literaturwissenschaft?,[w:] Marion Heinz, Friederike Kuster (red.): Geschlechtertheorie, Geschlechterforschung. Eininterdisziplinäres Kolloqium: Bielefeld, s. 202.3Françoise Mallet-Joris, 1985, Le Rire de Laura, Paris : Gallimard.4Françoise Mallet-Joris (właściwie Françoise Lirar) urodziła się w 1930 roku w Antwerpii w Belgii.Jest córką powieściopisarki Suzanne Lirar, Flamandki z pochodzenia, tworzącej w języku francuskim.Wychodząc za mąż za Francuza, Françoise uzyskała również obywatelstwo francuskie, co w 1971 rokupozwoliło jej zostać członkiem Akademii Goncourtów. Pisać zaczęła, będąc jeszcze dzieckiem. Początkowobyły to krótkie powieści i wiersze, które spotkały się z uznaniem M. Gevers i G. Bernanosa.W wieku 19 lat opublikowała pierwszą powieść: Le Rempart des Béguines, wzbudzając skandal obyczajowyi stając się znaną w świecie literackim. Wtedy to przybrała pseudonim Mallet-Joris i osiedliłasię w Paryżu, gdzie regularnie wydaje powieści, biografie i autobiografie oraz udziela licznych wywiadóww prasie i telewizji, dbając w ten sposób o swoją popularność. Jest autorką około trzydziestu powieścii laureatką prestiżowych nagród literackich: za Les Mensonges (Kłamstwa) (1957) otrzymała Prix des Libraires,za L’Empire céleste (1958) Prix Femina, a za całość twórczości Nagrodę Księcia Monako. Pośródpowieści, które spotkały się z wielkim uznaniem zarówno czytelników, jak i krytyków, należy wymienićLes Personnages (1961), Lettre à moi-même (1963) La maison de papier (Papierowy dom,1970), Allegra(1976), Le rire de Laura (1985), Divine (1991), Les larmes (1993), Portrait d’un enfant non identifié(2004). W 1993 roku Françoise Mallet-Joris została członkiem Królewskiej Akademii Języka i LiteraturyFrancuskiej (w Belgii), gdzie zajęła miejsce swojej matki, zmarłej rok wcześniej.5Ponieważ powieść Śmiech Laury nie została jeszcze przetłumaczona na język polski, wydajenam się konieczne streścić ją w kilku zdaniach. Książka przedstawia trzy dni z życia czterech postaci,których losy uwikłane są w jeden konflikt: Laury Jacobi, jej męża Théo, ich syna Marcina oraz jegoznacznie starszego przyjaciela Marca-André. Owe trzy dni są dla bohaterów przełomowe, bowiem dochodziwówczas do wydarzeń, które zmuszają ich do głębokiej refleksji nad dotychczasowym życiem.Laura potajemnie wywozi syna do hotelu w Strasburgu, by tam opiekować się nim i zrozumieć motywy,które popchnęły go do próby samobójczej poprzez przedawkowanie narkotyków. Czas spędzonyrazem jest dla niej okazją do analizy siebie samej jako żony, matki i kobiety, natomiast Marcinowi pozwalagłębiej zastanowić się nad jego relacjami z rodzicami, dziewczyną Ofelią i Markiem-André.W tym samym momencie w Paryżu Théo, znakomity chirurg plastyczny, dokonuje niepotrzebnej operacjipiersi znajomej, na skutek której pacjentka umiera. (dokończenie na następnej stronie)