Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości - Wiedza i ...

Katarzyna R. Łozowska – Męskie oswajanie codzienności w powieści „Biało-czerwony” Dawida Bieńkowskiego172dziać się w takt muzyki „Hej, kto Polak, na bagnety! Żyj, swobodo, Polsko, żyj!”. Niestety,początkowo zaskoczona Sandra zdobywa się na heroiczny czyn i kolanem trafiaPawła w policzek z całej siły. Potem płacząc, ucieka. „Jak nie to nie (…). Twoja strata,kretynko” – wyrzuca z siebie Paweł. I kiedy ogląda w lustrze swoją twarz, a na niejkrwiaki i siniaki, zastanawia się nad błędem Prawodawcy. Bo przecież mężczyzna jestjak maszyna hydrauliczna prosta. Jego fundamentalna rola na ziemi to pomnażanie gatunku.Miękkość potrzebuje przecież Twardości.Zdaniem Hussela, uświadamiamy sobie uczucia i doświadczenia innych osób napodstawie empatycznego porównania z własnymi. Tak robi Paweł i jest zaskoczony, żeani Majka, ani Sandra nie odbierają świata tak samo jak on. Bo prawo do inności mająjedynie podczas „tych dni”. Paweł wykształcił też swoisty kokon ochronny, który w sytuacjachżycia codziennego izoluje go od spraw mogących w znaczący sposób naruszyćjego tożsamość i zagrozić poczuciu wartości. Jak mówi Charles Taylor, „Abymieć jakieś wyobrażenie tego, kim jesteśmy, musimy mieć wyobrażenie tego, jak stawaliśmysię i dokąd zmierzamy” 23 . Tożsamość jednostki zależy od jej umiejętnościpodtrzymywania ciągłości określonej narracji. Paweł jest autentyczny. Jest szczeryz samym sobą. Wie, kim jest. Układa nieprzerwaną historię o sobie. Uwikłana w stereotypkontrola ciała jest warunkiem utrzymania ciągłości biograficznej i tożsamości.Sprawia jednak, że „ja” zyskuje niezwykle cielesny wymiar. Paweł, pocieszając przyjaciółkęAlexa, daje się ponieść cielesności, co kończy się wymierzeniem przez Sandręsiarczystego uderzenia. Normalnie powinien móc zaspokoić swoje pożądanie,które, jak mu się zdawało, jest także potrzebą dziewczyny. W narracji Pawła pojawiająsię rysy, szczególnie widoczne wtedy, gdy musi oddzielić swoją tożsamość od ról odgrywanychna wypadek pewnych sytuacji społecznych. Ale obce jest mu poczuciefałszywości sytuacji, w jakiej się znajduje. Nie czyta poradników. Nie zna ani kobietz Wenus, ani mężczyzn z Marsa. W stosunku do Majki stara się zachować pozory normalności.Dlatego dalsza historia staje się nieprawdopodobnym i niepokojącym planemdziałania. Paweł objawia słabości. Czuje gwałtowny przypływ rozżalenia, robi się złyi... kontratakuje. Spodziewał się idylli, otrzymał cios w brzuch. Przyczyną konfliktu jestbrak umiejętności radzenia sobie ze stresem. Z pracy wraca zestresowana kobieta i zestresowanymężczyzna. Problem w tym, że oboje marzą o tym, by w drzwiach powitałaich czuła żona, która uśmiechem i gestem potwierdzi, że wysiłki całego dnia miałysens, że ktoś ich ceni i podziwia.Na zakończenieBiało-czerwony to smutny rozrachunek z polskością i wplecionymi w nią stereotypamikobiety i mężczyzny. Paweł nie jest osamotniony. Przy nim trwają Dziadek i Ojciecw jednej osobie, Poseł i Minister, Alex i zwolenniczka patriarchatu Teściowa-Matka.Jednak w tej powieści nie ma zwycięzców. Nie zmienia tej sytuacji nawet przyznaniePawłowi szczególnego odznaczenia. To świat ludzi, których zamknięto w biblijnej wieży23Charles Taylor, 2001, Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, tłum. MarcinGruszczyński, Warszawa: PWN, s.94.