Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości - Wiedza i ...

Krzysztof Arcimowicz – Obraz mężczyzny w polskich przekazach medialnych na przełomie stuleci15mieszaniną wpływów tradycyjnego i nowego paradygmatu męskości. Nasilenie cechtradycyjnych i tych charakterystycznych dla nowej wizji męskości może być przy tymróżne – z przewagą jednej bądź drugiej opcji 22 .Wizerunki mężczyzn w przekazach medialnychTytuł artykułu Obraz mężczyzny w polskich przekazach medialnych na przełomiestuleci odnosi się do wizerunków mężczyzn, które pojawiły w polskojęzycznychmass mediach w latach dziewięćdziesiątych XX wieku oraz na początku obecnegostulecia. Podstawowym kryterium wyboru przekazów poddanych analizie był zasięgich oddziaływania w naszym kraju. Brałem pod uwagę również inne czynniki, naprzykład wagę poruszanych problemów. Ostatecznie skupiłem się na badaniu następującychprzekazów telewizyjnych: polskich seriali obyczajowych, filmów orazreklam. Moim celem jest wskazanie na różne wizerunki męskości łączące się z tradycyjnymi nowym paradygmatem, opisanie wzorców dominujących, ale takżezwrócenie uwagi na zjawiska nie zawsze istotne statystycznie, jednak ważne, ponieważpokazujące kierunek przemian społecznych.Żywiciel i głowa rodzinyOd wielu lat podstawową rolą, jaką w Polsce przypisuje się mężczyźnie, jest rolażywiciela rodziny, który dzięki pracy zawodowej zabezpiecza najbliższym utrzymanie.Wzór żywiciela rodziny jest związany z tradycyjnym paradygmatem męskości,łączy się z dychotomią sfery zawodowej i rodzinnej – podczas gdy pierwsza zdominowanajest przez mężczyznę, druga należy do kobiety. Asymetria zaangażowaniamężczyzn i kobiet w opiekę rodzicielską pociąga za sobą negatywne skutki dlawszystkich członków rodziny. Wychowaniem często zajmuje się jedynie matka. Ojciecnie uczestniczy w tym procesie w dostatecznym stopniu, gdyż musi zarabiaćpieniądze na utrzymanie rodziny. Jego możliwości nawiązania głębszych więzi emocjonalnychz dzieckiem staja się w ten sposób bardzo ograniczone.W naszym kraju najpopularniejszymi, gromadzącymi wielomilionową widownięprogramami są polskie seriale obyczajowe. W większości analizowanych przeze mnieserialowych rodzin (wziąłem pod uwagę produkcje o największej oglądalności: M jakmiłość, Na dobre i na złe, Klan 23 , Magda M) zarówno ojciec, jak i matka pracują22Moją tezę potwierdzają między innymi badania Discovery Species przeprowadzone w 15 krajachEuropy na grupie 12 000 mężczyzn w wieku 25-39 lat. Zob.: Species. Praktyczny przewodnik poświecie młodych mężczyzn, 2008, London: Discovery Communication Europe Ltd,.23Problem analizy seriali telewizyjnych typu soap opera polega między innymi na tym, że jest to gatuneko charakterze otwartym (opery mydlane nie kończą się jak film czy inne seriale). Ponadto w istotętego gatunku telewizyjnego wpisany jest konflikt: związki i rodziny się rozpadają, a następnie – niektórez nich – scalają, by ponownie się rozpaść. W serialach dokonuje się też szereg niespodziewanych zwrotówakcji. Analizy dotyczące pewnego okresu mogą się zdezaktualizować po emisji następnych odcinków.Przedstawione w niniejszym opracowaniu spostrzeżenia dotyczą głównie premierowych odcinków emitowanychw 2006 i 2007 roku (czasami – tam, gdzie uważam to za stosowne – odwołuję się także dowcześniejszych filmów, np. w wypadku analizy wizerunku homoseksualisty w serialu Na dobre i na złesięgam do odcinków wyemitowanych na przełomie lat dziewięćdziesiątych i roku dwutysięcznego).