Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości - Wiedza i ...

Joanna Rzońca – Zesłańcy, buszrangerzy, wędrowni postrzygacze owiec – męski świat australijskiego...189mit Gallipoli, tak jak i – w pewnym sensie – cała mitologia Australii, dotyczy tylkomężczyzn. To męska przyjaźń stanowi oś narracyjną produkcji. To krew przelana właśnieprzez australijskich chłopców – a nie dziewczęta – stanowi chrzest dla młodego australijskiegonarodu. To męska lojalność i odpowiedzialność za współtowarzyszy niedolijest tu celebrowana i wynoszona na piedestał. Film Weira stanowi więc w istocie cośw rodzaju męskiego melodramatu 27 . Tu naprawdę nie ma miejsca dla kobiet.Wszystkie wymienione powyżej kategorie kulturowe wykształcone w XIX i XXwieku rzutowały na „krajobraz” kraju kreowany w sztuce – literaturze, malarstwiei filmie. Czy jednak u progu XXI wieku wizerunek Australii jako świata białychmężczyzn ma jeszcze rację bytu? Czy takie kulturowe twory, jak chociażby skażonyszowinizmem ocker, są powodem bardziej do dumy, czy też przeciwnie – powinnyprowadzić do zażenowania? W społeczeństwie australijskim coraz częściej zaczynajądominować opinie przyporządkowujące takie zjawiska, jak ockeryzm właśniedo kategorii społecznych schorzeń. Coś w tym rzeczywiście jest. Jednak należy pamiętać,że podobnie niejednoznacznym i kontrowersyjnym kategoriom wiele kulturzawdzięcza swój niepowtarzalny, specyficzny koloryt.Faktem jest, że „męska dominacja” w australijskiej sztuce słabnie, a na kulturowejarenie coraz częściej gości kobiecość. W XIX-wiecznej literaturze australijskiej rolepierwszoplanowych bohaterów zawsze przypadały mężczyznom. Nietrudno zauważyć,że był to typowo męski świat. Świat, w którym aktywna funkcja przypadała mężczyznom,kobiety zaś stanowiły „dopełnienie krajobrazu” i prawie zawsze cechowała jepasywność. Stereotyp kobiety australijskiej w XIX wieku to obraz wiernej heroinyw buszu, której przeznaczono los postaci drugiego planu 28 . Jeżeli jest ona uczuciowozwiązana z bohaterem – buszrangerem, ma tylko dwie możliwości: albo pogrążyć sięw rozpaczy (buszranger zazwyczaj ginie) i wstydzie, albo próbować pomóc ukochanemu(na przykład ostrzegając przed obławą), co także kończy się klęską.Postaci kobiece we wspomnianej wcześniej powieści Boldrewooda, mimo żeważne dla bohaterów, nie wykraczają jednak poza opisany schemat. Uczestniczą onew wydarzeniach raczej w sposób bierny, a ich działania – z jednym wyjątkiem – niestanowią nigdy przyczyny znaczącego zwrotu akcji. Nawet jeśli ich postawa nie zawszejest kryształowa pod względem moralnym (na przykład siostry Maddie i BellaBarnes, których dom stanowi często „zaplecze” przestępczej działalności bohaterów),kobiety ukazane są w pozytywnym świetle. Zarówno Aileen, ukochana Starlighta,Jeannie, żona Jima, jak i Gracey Storefield, wybranka Dicka, są im wierne dokońca, nawet po ich śmierci. Aileen wybiera życie w zakonie, zaś Jeannie poświęcasię wychowywaniu synka. Gracey, by zostać żoną Dicka, czeka 12 długich lat najego wyjście z więzienia. Znamiennym jednak pozostaje fakt, że pełna poświęceniapostawa tych kobiet nie jest w stanie zawrócić bohaterów z obranej przez nich drogi.Mimo usilnych starań nie mają one w sobie na tyle mocy, by zmienić bieg wydarzeń.W ostatecznym rozrachunku pozostają bierne, poddając się losowi.Jedyną negatywną postacią kobiecą jest Kate Morrison (po mężu Mullock), która27Ibidem, s. 163.28Ibidem, s. 125.