Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości - Wiedza i ...

Krzysztof Arcimowicz – Obraz mężczyzny w polskich przekazach medialnych na przełomie stuleci24pem geja jako nieszczęśliwego, cierpiącego mężczyzny. Jednak już w pierwszymodcinku czwartej serii emitowanej od kwietnia 2007 roku okazuje się, że Marcinzdradził partnera. Sebastian cierpi z tego powodu i nie chce nawiązywać żadnychnowych znajomości. Twórcy serialu powielili zatem stereotyp niewiernego, zmieniającegonieustannie partnerów geja (Marcin) oraz stereotyp homoseksualisty nieszczęśliwego(Sebastian).Refleksje końcoweNiniejszy tekst stanowi próbę zrekonstruowania fragmentu złożonej struktury, jakąjest obraz mężczyzny w przekazach medialnych. Badacz podejmujący wysiłek opisupewnego obszaru kultury musi zdawać sobie sprawę, że wytworzona przez niego wiedzamoże być częściowa. Towarzyszą mu wątpliwości dotyczące liczby elementówpotrzebnych do wiarygodnej analizy oraz poczucie niepewności, czy ma wszystkieniezbędne części 39 . Analiza zebranego materiału pozwala stwierdzić, że w Polsce przeważajątradycyjne wyobrażenia mężczyzny: żywiciel rodziny, głowa rodziny, profesjonalista40 . Mimo iż w kulturze polskiej po 1989 roku dominują stereotypy płci, możnadostrzec również obecność nowych wzorów. Na początku obecnej dekady w polskichprzekazach medialnych (serialach telewizyjnych, filmach fabularnych, reklamach)pojawiły się wizerunki mężczyzn przełamujące tradycyjne postrzeganie męskości– można do nich zaliczyć wzór wrażliwego partnera kobiety i opiekuna dziecka. Zachodniautorzy zwracają uwagę, że pojmowanie męskości jako konstrukcji opierającejsię na pracy zarobkowej (work based gender) podlega obecnie ewolucji w kierunkumęskości opartej na trosce o innych (caring masculinity) 41 . Należy jednak zauważyć,że w polskich serialach i filmach często opiekunami dzieci zostają – na skutek splotuokoliczności – mężczyźni niebędący ich biologicznymi ojcami. Nadal odczuwalnyjest deficyt ojca, odpowiedzialnego i wrażliwego, który chce opiekować się swoimdzieckiem i nawiązać z nim głęboką więź emocjonalną.Tłumaczenie dominacji stereotypów płci w telenowelach i komediach romantycznychkonwencją gatunkową jest wyjaśnianiem, które nie do końca mnie przekonuje.Podobnie, jak nie przekonuje mnie konieczność silnej stereotypizacjiwizerunków płci w reklamie – w Polsce rzekomo niezbędnej do odniesienia sukcesurynkowego. Moim zdaniem przytoczone argumenty często funkcjonują jako wygodnewymówki służące zachowaniu status quo. Dla wielu Polek i Polaków massmedia stanowią jedno z najważniejszych źródeł czerpania wiedzy o świecie, dlategobardzo istotne jest, jakie wizerunki płci są przez nie propagowane.39Zob.: Zbyszko Melosik, 1996, Tożsamość ciało i władza: teksty kultury popularnej jako (kon)tekstypedagogiczne, Poznań – Toruń: Wydawnictwo Edytor.40Tezę tę formułuję na podstawie moich wieloletnich badań dotyczących męskości w kulturze polskiej.41Cyt. za: Anna Kwiatkowska, Agnieszka Nowakowska, 2006, Mężczyzna polski. Psychospołeczneczynniki warunkujące pełnienie ról zawodowych i rodzinnych, Białystok: Wydawnictwo Wyższej SzkołyEkonomicznej, s. 17.