Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości - Wiedza i ...

Joanna Chądzyńska – Parodia męskości w „Soli Ziemi” Józefa WittlinaJoanna Chądzyńska148Parodia męskości w „Soli Ziemi”Józefa WittlinaDefinicji męskości jest tyle, ilu mówiących o niej ludzi. Każdy odczuwa ją jakocoś innego, każdemu kojarzy się z czymś odmiennym, każdy przypisuje jejinne cechy. Oczywiście istnieje wiele wspólnych elementów łączących opiniena temat męskości i właśnie te elementy tworzą „stereotypowego mężczyznę”.W niniejszej pracy przyjrzę się mężczyznom przedstawionym w Soli ziemi JózefaWittlina, rozważę, w jaki sposób bronią oni swojej męskości oraz co jest w niej dlanich najważniejsze.Stereotyp to funkcjonujący w świadomości społecznej skrót myślowy. To uogólnienie,które ułatwia ludziom postrzeganie rzeczywistości. Stereotypy są bardzo przydatne:upraszczają przekazywanie informacji, przyspieszają komunikację, zmniejszająwysiłek, jaki należy włożyć w opisywanie świata. W najbardziej skrajnym ujęciumożna uznać, że cały nasz język składa się ze stereotypów, bo każda nazwa jestumowna, z każdą kojarzą się określonej społeczności jakieś cechy, kształty, właściwości(lecz idąc tym tropem, można rozłożyć świat na cząstki elementarne).Jeśli stereotypy są użyteczne, to dlaczego tak wielu ludzi sprzeciwia się stereotypowemumyśleniu i postrzeganiu rzeczywistości? Pierwsza odpowiedź, jaka się nasuwa,jest następująca: ktoś, kto podważa stereotyp, chce odświeżyć określoną nazwę,chce zwrócić uwagę na wartość, na piękno lub brzydotę, na wyjątkowość danego pojęcia.Podważenie stereotypu może służyć ośmieszeniu, sparodiowaniu bądź skrytykowaniuczegoś. W literaturze – zarówno poezji, jak i prozie – zabieg ten stosowanyjest bardzo często, w bardzo różnych celach. W międzywojniu żonglowanie stereotypamibyło… stereotypowe.Obok takich pisarzy, jak Witold Gombrowicz czy Stanisław Ignacy Witkiewicz, znanych„burzycieli” stereotypów, wymienić można J. Wittlina (1896-1976) – twórcę bardziejpopularnego za granicą niż w kraju. Jego powieść Sól ziemi, wydana w 1935 roku,przetłumaczona została na wiele języków, a w 1939 była nominowana do literackiejNagrody Nobla.Akcja powieści Wittlina skupia się wokół Piotra Niewiadomskiego oraz zdarzeń,