Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości - Wiedza i ...

Izabela Grzelak – „Jesteś po prostu erotomanem” – o erotomanii i erotomanach w twórczości...158Encyklopedia Orgelbranda, chociaż podawała, że w erotomanii „nie ma (…) popędu płciowego”19 , łączyła jej występowanie z niemożnością zaspokojenia zmysłów:Daje się dostrzegać ta choroba szczególniej u młodzieży, która przebyła czas, w którymnatura wymaga zbliżenia się osób dwóch płci do siebie, a kiedy ta potrzeba nie mogła byćzaspokojoną; dlatego też w klasztorach, a szczególniej żeńskich, zdarza się bardzo często. 20Szał miłosny miał zatem wynikać z braku – zainicjowanej w odpowiednim czasie– seksualnej aktywności. Jego skutki nie były wszelako związane z płciowością. Autorhasła wyraźnie zaznacza, że zachowanie chorego „nie przekracza granic przyzwoitości”21 . Do podobnego wniosku doprowadził zapewne przypadek wspomnianychklasztorów (znamienne, że zwłaszcza żeńskich 22 ), w których, jak można przypuszczać,dochodziło do przesunięcia przedmiotu obsesji ze zmysłowego na religijny. Nie sposóbjednak nie wspomnieć faktów prowadzących do zgoła odmiennych konkluzji, jakchoćby „zbiorowych ataków histerii seksualnej” 23 , objawiającej się konwulsyjnymiruchami ciała przypominającymi kopulację. Nie mówiąc już o poważniejszych w skutkachprzejawach opętania erotycznego (np. casus matki Joanny od Aniołów) 24 .Podobne dylematy rodzą się podczas analizy niektórych fragmentów literackich.Erotomania Rdzawicza wydaje się nie objawiać w sposób nieprzyzwoity. Na przykład,opisując Teresę, mężczyzna zwraca uwagę na jej twarz i uśmiech. Kiedy w Tatrach dostrzegagóralkę, goni ją, ale tylko dlatego, że chce zobaczyć jej buzię. Sam bohaterszybko jednak zauważa, że pobudzona została nie tylko jego „wyobraźnia twórcza”,lecz również „wyobraźnia zmysłowa”. Dołączający się do gonitwy obłąkany, nazywającRomana „erotomanem”, nie ma wątpliwości, co do zamiarów bohatera:Wariat tymczasem zatoczył w powietrzu półkoliste linie rękoma, jakby modelowałwypukłe, krągłe kształty, buchnął znowu śmiechem i skoczył ku dziewczynie; ta wrzasnęłacienko i puściła się pędem pod górę. Rdzawicz doskonale zauważył, że wariat naśladujejego ruchy, które musiał obserwować, pędząc za nimi. 25Między góralką a głównym bohaterem nie doszło w rezultacie do zbliżenia. Nie tylez powodu braku erotycznych intencji, lecz ze względu na fakt, iż mężczyznę prześladowałobraz imitującego jego zachowanie wariata. Nie udała się także wizyta u prostytutki odbytaw przeddzień ślubu Teresy. Własne nieszczęście uwrażliwiło Romana na biedę i kalectwokobiety lekkich obyczajów, dał jej więc pieniądze (na jedzenie oraz ogrzanie mieszkania)i spędził u niej noc, nie korzystając z seksualnych usług (zasnął oparty o stół).Jak widać, właśnie bariery psychiczne często powstrzymywały erotomanów przednieprzyzwoitymi zachowaniami. Dlatego, choć ich choroba miała podłoże erotyczne19S. Orgeldbrand, Encyklopedia powszechna, s. 390.20Loc. cit.21Loc. cit.22Znamienne, gdyż histerię uważano ówcześnie za chorobę wyłącznie kobiecą, spowodowanąprzemieszczaniem się macicy.23Zdzisław Wróbel, 1990, Erotyzm w religiach świata, Łódź: Wydawnictwo TKKŚ „RES HU-MANA”, s. 207.24Ibidem, s. 208.25K. Przerwa-Tetmajer, Zatracenie, s. 145.