Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości - Wiedza i ...

Renata Bizek-Tatara – Męskość hegemonialna w powieści „Śmiech Laury” Françoise Mallet-Joris146że żadna z kobiet nie sprzeciwia się męskiej supremacji opisywanego tu bohatera, pokornieakceptując rolę pasywnego obiektu seksualnego czy też tolerując niewierność.Co więcej, do symbolicznego potencjału męskości hegemonialnej chirurga odwołują się,co również jest zgodne z teorią R. Connella, męskości marginalne i podporządkowane,jak androgyniczny fizycznie i emocjonalnie syn Marcin, nadwrażliwy homoseksualistaMarc-André i żałosny impotent Ludwik. Owe formy męskości są przy tym zdecydowaniedeprecjonowane przez postacie kobiece, a ich reprezentanci skazani na klęskę w życiuosobistym i społecznym.R. Connell określa męskość jako „pozycję w relacji płci, praktyki zajmowania tejpozycji przez mężczyzn i kobiety oraz oddziaływanie tych praktyk na doświadczeniazwiązane z cielesnością, na poszczególne osobowości i na całą kulturę” 39 . Takukształtowana koncepcja płci potwierdza tezę o istnieniu wielu modeli męskości, którepowstają w określonych warunkach historycznych i kulturowych. Męskość jest więckonstytuowana poprzez umowę społeczną, staje się pewnego rodzaju ideałem, do któregopowinno się dążyć. Współcześnie owym ideałem nie jest już wojownik, aleczłowiek sukcesu – dokładnie taki, jak wykreowany przez F. Mallet-Joris Théo Jacobi– zamożny, wpływowy i liczący się w społeczeństwie.Męskość hegemonialna, zdaniem R. Connella, nie musi jednak realizować się przezbezpośrednie używanie przemocy wobec kobiet i słabszych przedstawicieli własnejpłci, lecz może być również warunkowana przez cały system mechanizmów ustawodawczych,prawnych, politycznych, gdyż bazuje na męskim autorytecie, zakładającwysoki stopień akceptacji ze strony samych podporządkowanych. Koncepcja ta znajdujeodzwierciedlenie także w analizowanej powieści: z powodu pozycji, jaką zajmujew hierarchii społecznej, wykonywanej profesji oraz wysokiego statusu ekonomicznegoThéo Jacobi jest uważany za ideał, do którego należy dążyć. Przykładem potwierdzającympowyższą tezę może być chociażby rozmowa bohatera z synem natemat wyboru kierunku studiów i korzyści z tym związanych. Théo nie godzi się z faktem,że Marcin chce zostać muzykiem i studiować nauki humanistyczne, bo jego zdaniemnie jest to zajęcie dla mężczyzny 40 . Owszem, można się im poświęcić na pewienczas „dla zdobycia kultury ogólnej”, ale później trzeba wybrać dobry zawód, który zapewnibyt materialny i wysoką pozycję społeczną, nie zaś wieść „życie pasożyta” 41 .Widać więc, że sam fakt wykonywania prestiżowej i dobrze płatnej pracy przekłada sięna pozycję mężczyzny w hierarchii społecznej, a tym samym w hierarchii płci.Na zakończenia naszych rozważań możemy zadać sobie pytanie, dlaczego FrançoiseMallet-Joris, która w swojej twórczości przedstawia postacie kobiet o postawienonkonformistycznej, buntowniczej, dążące do pełnej emancypacji, kreuje postać ThéoJacobiego – uosobienie archetypu samca – silnego, twardego, niezależnego i poligamicznego42 . Uważna lektura jej powieści nasuwa pewną odpowiedź. Jej wyzwolonei dominujące bohaterki są nieszczęśliwe. Mając u swego boku mężczyzn słabych,39Ibid., s. 31.40Por. F. Mallet-Joris, op.cit., s. 73.41Ibid., s. 73.42Robert Stoller, Robert Stoller, 2000, Faits et hypothèses: un examen du concept freudien de bisexualité,[w:] Jean-Bertrand Pontalis, Pierre Fédida, Wilhelm Fliess, André Green, Joyce McDougall,Masud R Khan (red.), Bisexualité et différence des sexes, Paris: Gallimard/Folio, N°359, s. 151.