Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości - Wiedza i ...

Magdalena Dąbrowska – Męskość w okresie transformacji: zmiana ekonomiczno-społeczna...26kobietami oraz na wyraźnym przedkładaniu jednych mężczyzn ponad innych. Utrzymaniewzorca hegemonicznej męskości jako pożądanej kulturowej konstrukcji masłużyć sprawowaniu kontroli nad kobietami oraz alternatywnymi formami męskości.Hegemoniczna męskość – z ideałami rywalizacji, ekonomicznej skuteczności, agresjii władzy – tworzy kulturowy model sukcesu. Connell twierdzi, że model ten „zawieraobecnie najbardziej ceniony sposób bycia mężczyzną, zmusza innych mężczyzn do zajęciapozycji w relacji do niej oraz ideologicznie legitymizuje globalne poddanie kobietmężczyznom.” 2 Mocno wiąże się on z obroną tradycyjnych ról płciowych (męskośćjako przeciwieństwo kobiecości), z dyskursem nacjonalistycznym (definiowanie męskościw kategoriach rasowych) oraz homofobią (heteroseksualność jako normatywnapraktyka seksualna).Wielu spośród badaczy i badaczek podkreśla, że męskość nie jest dana raz na zawsze,lecz musi być nieustannie tworzona i potwierdzana. Zdaniem Jamesa Messerschmidta,męskość „nie jest nigdy statycznym i skończonym produktem. Raczejmężczyźni tworzą męskość w specyficznych sytuacjach” 3 . Jedną z przestrzeni, w którejwzorce męskości są negocjowane, jest dyskurs polityczny. Zajmuje on szczególnąpozycję w tworzeniu kulturowych wzorców męskości: z jednej strony wypływa zespołecznej mentalności, z drugiej posiada znaczny potencjał utrzymywania czy modyfikowaniakulturowych wzorców płci.Debaty na temat aborcji, toczone u samego początku demokracji, miały różnorakiekonsekwencje. Poza najbardziej oczywistym wpływem na prawa reprodukcyjnekobiet przyniosły także bardziej subtelne efekty: stały się sposobem na umocnieniesymbolicznej pozycji mężczyzn. Przyczyniły się również do tworzenia (lubumocnienia) pewnych normatywnych wzorców męskości. Wydaje się, że na początkulat dziewięćdziesiątych, jak nigdy przedtem, problematyczne stało się byciemężczyzną oraz uzasadnienie uprzywilejowanej pozycji tegoż mężczyzny w rodziniei życiu politycznym. Męskość – a raczej męskości – zbudowane są wokół takichcech, jak: władza, ekonomia, seksualność czy agresja (obrona). Realizacja męskościjest więc raczej (swobodnym) wyborem pomiędzy spektrum cech i postaw, a nieściśle wytyczoną ścieżką życiową. Naszym celem jest stworzenie schematu kulturowychram definiowania męskości oraz pokazanie związku pomiędzy ramami męskości,kobiecości, kwestią aborcji oraz równości płci. Tworząc ramy, zajmiemy siępowiązaniami pomiędzy męskością a jej wyznacznikami takimi, jak: ekonomicznadominacja, dostęp do sfery publicznej, stosowanie przemocy itp.Debaty polityczne proponują normatywny wzorzec męskości oparty na roli żywicielai głowy rodziny. Ojcostwo rozumiane jest nie jako zapewnianie opieki i codziennatroska o potomstwo, lecz raczej w kategoriach autorytetu i władzy, która macharakter ekonomiczny i symboliczny. Podkreślanie ojcowskich predyspozycji mężczyznyoraz jego centralnej funkcji w rodzinie ma za zadanie umocnienie jego tradycyjnejroli, często zachwianej przez reformy ekonomiczne. Zagadnienia ekonomicznei ich związek z męskością tworzą pierwszą z ram, nazwaną „żywiciel rodziny”.2R. W. Connell, James W. Messerschmidt, 2001, Hegemonic Masculinity. Rethinking The Concept,„Gender & Society”, 19 (6), s. 832.3James W Messerschmidt, 1993, Masculinities and crime: Critique and reconceptualization oftheory, Lanham: Rowman & Littlefield, s. 31.