Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości - Wiedza i ...

Krzysztof Arcimowicz – Obraz mężczyzny w polskich przekazach medialnych na przełomie stuleci22na produkcje gangsterskie, w których główni bohaterowie byli „twardymi”mężczyznami 33 , przyszedł czas – zarówno w kinie artystycznym, jak i komercyjnym– na wrażliwego męskiego bohatera.Jedną z najgłośniejszych polskich produkcji początku obecnej dekady był obrazPiotra Trzaskalskiego Edi. W filmie jest wiele scen ukazujących tytułowego bohatera(Henryk Gołębiewski) podczas fizycznej opieki nad dzieckiem. Widzimy, jakEdi karmi niemowlę butelką z mlekiem, kiedy zmienia pieluchy i czule przytuladziecko. Jednak najbardziej ujmujące są kadry, gdy leżący na pomoście Edi delikatnietrzyma dłoń niemowlęcia i szepce: „Zostaniemy tu trochę, wiesz? To lepszemiejsce od miasta. Tutaj wszystkiego ciebie nauczę: będziemy chodzić na ryby, pomagaćprzy zwierzętach i żyć powoli, żeby nam już nic nie umknęło, żeby niczegonie przegapić (…)” 34 . Niestety, idylla zostaje przerwana przez przyjazd rodziców dziecka,którzy domagają się zwrotu syna. Edi, nie mówiąc ani słowa, idzie do domu, bierzechłopczyka na ręce i oddaje go matce. Potem długo wpatruje się w odjeżdżającysamochód, a jego twarz wyraża wielkie cierpienie.Postać wrażliwego i opiekuńczego mężczyzny występuje również w obrazie Żurek,zrealizowanym przez Ryszarda Brylskiego. Bohaterkami opowieści są Halina (KatarzynaFigura) i jej piętnastoletnia córka Iwonka (Natalia Rybicka). Kiedy nieco opóźnionaw rozwoju dziewczyna rodzi synka, matka Iwonki postanawia odnaleźć jego ojca. Kobietytrafiają do domu Matuszka (Zbigniew Zamachowski) – mężczyzny, który wcześniejpomagał Iwonce. Dziewczyna wskazuje na jednego z mężczyzn jako na ojca dziecka, leczten – używając wulgarnych słów – stwierdza, że nie miał z nią nic wspólnego. Kobiety chcąopuścić mieszkanie, ale Matuszek zatrzymuje je i mówi: „Zaraz, zaraz, chwila. Ja jestemojcem tego małego” 35 . Bierze dziecko na ręce, co w sensie symbolicznym można odczytaćjako przyznanie się do ojcostwa. Żona mężczyzny jest zaskoczona zachowaniem męża,ale on stanowczo oświadcza, że to jego dziecko. Matuszek przyznaje się do ojcostwa, choćwie, że biologicznym ojcem jest ktoś inny. W Żurku odnajdujemy zatem historię analogicznądo tej opowiedzianej w filmie Trzaskalskiego. Matuszek posiada cechy upodabniającego do Ediego: jest opiekuńczy, wrażliwy, gotowy do poświęceń.HomoseksualistaW polskich serialach telewizyjnych pojawiali się wprawdzie bohaterowie o nietypowejorientacji seksualnej, jednak na ogół nie byli oni postaciami pierwszoplanowymi.Pewien wyjątek stanowi postać Mikołaja Mellado (Robert Janowski), który w pierwszychodcinkach serialu Na dobre i na złe funkcjonował jako bohater pierwszoplanowy.Należy zaznaczyć, iż portret psychologiczny tej postaci nie jest precyzyjny, pozostawiawiele wątpliwości co do tożsamości bohatera. Nie mamy pewności, czy jest on homoseksualistą,który próbuje leczyć swoje kompleksy przy pomocy kobiet, czy też heteroseksualistą,który przeżywa chwilowe zauroczenie młodym, wrażliwym homoseksualistą.33Mam tu na myśli głównie filmy mieszczące się w nurcie – ochrzczonym przez krytykę mianem – „kinabandyckiego”, którego najsławniejszym przedstawicielem jest Władysław Pasikowski.34Cyt. ze ścieżki dźwiękowej filmu Edi, scen. Wojciech Lepianka, Piotr Trzaskalski, reż. Piotr Trzaskalski, 2002.35Cyt. ze ścieżki dźwiękowej filmu Żurek, scen. i reż. Ryszard Brylski, 2003.