Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości - Wiedza i ...

Andrzej Radomski – Kultura 2.0 a praktyki męskości116ralne (np. biologiczne). Mężczyźni (i kobiety oczywiście też) posiadają niezmiennąnaturę: płeć i zachowania charakterystyczne dla mężczyzn bądź kobiet są uniwersalnei ponadczasowe. Każdej z płci natura przeznaczyła też określone cechy i zadaniado wypełnienia. Wszystko więc, co stworzyła natura, jest dobre i powinno byćrespektowane. Tak rozumiany naturalizm zalicza się do stanowiska konserwatywnego– pragnącego utrwalić istniejący od wieków stan rzeczy (np. role płciowe).Z kolei antynaturalizm (w wersji ontologicznej) zakłada, że kultura jest odrębnymbytem i że jej świata nie da się zredukować do natury. Jednym słowem: cechy kulturynie zależą od natury. W ramach omawianej opcji uważa się, że człowiek to niezależnybyt i nic go nie łączy np. ze światem zwierząt. Posiada on świadomość istnienia, maumysł i posługuje się językiem. Te jego przymioty nie mają charakteru biologicznego.Dzięki swojej inteligencji może (mógł) wykreować kulturę – czego właśnie niepotrafią robić zwierzęta. Stworzył religię, prawo, sztukę, naukę i etykę, dzięki którymmógł zapanować nad naturą: jej dzikością i jej brutalnymi regułami. Człowiek mazatem zdolności twórcze i dzięki temu może przekształcać rzeczywistość, samemutakże ulegając zmianom.Antynaturaliści uważają, że płeć (w tym wypadku męska) jest konstruktem kulturowym– wykorzystywanym przez ludzi jako element strukturalizacji postrzeganego przeznich świata. Płeć jest kategorią zmienną – zależną od kultury oraz od czasu i miejsca 5 .Należy zatem odróżniać płeć biologiczną od kulturowej. Płeć kulturowa ma przy tymokreślać także płeć biologiczną, stanowi kategorię nadrzędną wobec tej ostatniej.Kształtowanie się płci jest procesem długotrwałym i przebiega na wielu poziomach.Zaczyna się ono już w momencie narodzin poprzez zaszeregowanie nowo narodzonegodziecka do zbioru kobiet albo mężczyzn. Implicite zakłada się tu, żeczłowiek rodzi się jako swoista tabula rasa, która dopiero jest kształtowana poprzezodpowiednie wartości i wzorce kulturowe, zaś wpływ czynników biologicznych ograniczasię właściwie do fizjologii: „Słynne powiedzenie Simone de Beauovir: nie rodzimysię człowiekiem, stajemy się nim – dotyczy także mężczyzny” 6 .Rodzina, szkoła, Kościół, religia czy język – to zdaniem wielu podstawowe czynnikiupłciawiania człowieka. Jeśli płeć jest przede wszystkim fenomenem kulturowym, to– zdaniem antynaturalistów – płciowe formy zachowań (jako nabyte) mogą być zmieniane.Antynaturaliści twierdzą ponadto, że różne formy aktywności człowieka są aktamispołeczno-kulturowymi, także reprodukcja, zwykle silnie kojarzona z biologią. Różne czynności,które w życiu wykonujemy, mają płciowy charakter. Szczególnie jest to widocznew podziale na męskie i żeńskie zawody. Za męskie uważa się np. bycie wojskowym, policjantem,politykiem, biznesmenem czy naukowcem. Jednakże ten płciowy podział pracymoże być zmieniany i znoszony w imię egalitaryzmu, sprawiedliwości i wyrównywaniaszans życiowych. To ważne, gdyż zawody „męskie” są uważane za bardziej prestiżowei lepiej płatne. Zapewniają też sprawowanie władzy. Stąd m.in. szereg działań – określanychmianem akcji afirmatywnej – które mają zniwelować istniejące na rynku pracy nierównościpłciowe (w dostępie do lepiej płatnych zawodów). Akcja ta jest sterowana nowąodmianą lewicowego światopoglądu – zwaną polityczną poprawnością.5Harriet Bradley: Płeć, wyd. Sic! Warszawa, 2008, s. 146Elisabeth Badinter: XY, op. cit., s. 42