DIAGNOZA SPOŁECZNA 2015

Diagnoza Społeczna 2015 145
Za powroty z powodów ekonomicznych można uznać też powroty deklarowane jako część planu. Takie epizody
migracji zarobkowej można traktować jako udane - osoby wyjeżdżające osiągnęły założony cel i zgodnie z planem
wróciły do Polski. Odsetek tych osób od ostatniej rundy badania prawie się nie zmienił i wyniósł blisko 24 proc.
Od 2009 roku rośnie natomiast systematycznie odsetek osób, które powróciły do kraju przejściowo dla załatwienia
różnych spraw. Może to świadczyć o zmianie charakteru zjawiska. W pierwszym okresie po otwarciu rynków
pracy krajów UE dla polskich pracowników migracje miały charakter bardziej krótkookresowy i/lub cykliczny. Emigracja
stanowiła jedną z nowych alternatyw dla zatrudnienia w kraju tym bardziej atrakcyjną, że pierwszy okres po
otwarciu rynków pracy był jednocześnie okresem boomu gospodarczego w krajach docelowych z typowo wysokim
popytem na pracę i relatywnie wysokimi wynagrodzeniami. Korzyści z wyjazdu dodatkowo zwiększał korzystny dla
emigrantów kurs złotego w tym okresie. Dlatego też na pierwsze lata po wejściu Polski do UE przypadają największe
strumienie emigracji zarobkowej. Później emigranci zweryfikowali swoje oczekiwania względem rynków pracy w
krajach docelowych migracji, część z nich wróciła do kraju zniechęcona trudnymi warunkami bytowymi oraz pracą
poniżej kwalifikacji (np. Currie 2007, Grabowska-Lusińska, Okólski 2009, Okólski, Salt 2014, Nowicka 2014). Do
ograniczenia strumienia migracji w latach następnych przyczyniły się również spadek popytu na pracę i wynagrodzeń
za granicą w związku z kryzysem na rynkach finansowych.
Tabela 4.9.12 Respondenci według powrotów z emigracji zarobkowej w latach 2009-2015 (w proc. )
Przyczyny powrotu z emigracji 2009 2011 2013 2015
Przyczyny ekonomiczne
Zakończenie/utrata pracy 31.9 23.3 31.3 23.4
Z powodu spadku wysokości dochodów z pracy w
porównaniu z zarobkami w kraju 4.8 2.5 1.8 0.2
Nie mogła znaleźć pracy za granicą 1.6 1.3 3 0
Inne przyczyny
Taki był plan wyjeżdżając zagranicę 28.5 33.5 23.3 23.8
Z powodów rodzinnych 17.3 14.6 13.9 14.7
Z powodów zdrowotnych 3.2 3.6 1.2 2.2
Czasowo dla załatwienia spraw w kraju 3.8 9 13.6 16.5
inne powody/ trudno powiedzieć/zakończyła naukę 7.9 11.5 11.8 19.2
Wcześniejsze doświadczenia migracyjne są skorelowane ze statusem respondentów na rynku pracy. Niezmiennie
w kolejnych rundach badania obserwuje się, że osoby mające doświadczenia migracyjne są bardziej aktywne na rynku
pracy w Polsce (tabela 4.9.13.). Bez szczegółowej analizy trudno jednak mówić tu o związkach przyczynowo-skutkowych
- wyższa aktywność może wynikać zarówno z wpływu migracji na zachowania osób na rynku pracy, jak i
selekcji do migracji a potem powrotów osób, które mają predyspozycje do większej aktywności na rynku pracy i
gdyby nie wyjechali podnosiliby ogólną aktywność ekonomiczną ludności w Polsce.
Tabela 4.9.13.Doświadczenia migracyjne osób w wieku produkcyjnym a ich status na rynku pracy w 2009, 2011 oraz
2013 roku
Status na rynku pracy
Osoby z doświadczeniami emigracji zarobkowej
w ciągu ostatnich 4 lat
w ciągu ostatnich 2 lat
2009 2011 2013 2015
Mężczyźni
Odsetek wśród
osób w wieku
produkcyjnym
ogółem w 2015
roku
Pracujący 75.5 79.5 78.7 80.3 71.6
w tym na własny rachunek 14.5 14.9 14.9 13.7 13.6
Bezrobotni 16.5 15.3 15.7 10.4 5.4
Nieaktywni zawodowo 8.1 5.2 5.6 9.3 23.0
Kobiety
Pracujące 55.7 54.1 59.1 55.4 59.7
w tym na własny rachunek 7.6 5.2 3.8 3.2 7.6
Bezrobotne 16.6 23.3 14.5 15.7 5.2
Nieaktywne zawodowo 27.8 22.7 26.4 29.0 35.1
Zestawienie danych o osobach mających doświadczenia migracyjne w ciągu 4 lat przed badaniem w 2009, 2011
oraz w ciągu 2 lat przed badaniem w 2013 i 2015 roku prowadzi do wniosku, że w obu ujęciach widać wyraźne różnice
ze względu na płeć. Poza tym, wyniki są podobne jak w poprzednich edycjach badania, z niewielkimi zmianami w
przypadku kobiet. Wśród mężczyzn wcześniejsze doświadczenia z emigracją wiązały się nie tylko z wyższym niż
przeciętne bezrobociem (prawie dwukrotnie), ale także z większymi szansami zatrudnienia oraz większym niż przeciętny
odsetkiem prowadzących własną działalność gospodarczą. Kobiety z doświadczeniem migracji zarobkowej
© Rada Monitoringu Społecznego