DIAGNOZA SPOŁECZNA 2015

Diagnoza społeczna 2015 291
Tabela 5.10.28. Wyniki analizy czynnikowej skali materializmu z rotacją varimax
Twierdzenia ze skali materializmu
Składowa
czynnik 1 (materializm)
czynnik 2 (zakupoholizm)
2015 2013 2011 2009 2015 2013 2011 2009
Podziwiam ludzi, którzy mają drogie domy,
samochody i ubrania
0,860 0,802 0,744 0,739
Miarą życiowego sukcesu jest stan posiadania
różnych dóbr materialnych
0,863 0,836 0,816 0,813
Lubię mieć rzeczy, których inni mogliby mi
zazdrościć*
0,723 0,696
Lubię kupować rzeczy, które nie mają praktycznego
znaczenia
0,788 0,785 0,769 0,783
Samo robienie zakupów sprawia mi prawdziwą
przyjemność
0,851 0,841 0,801 0,771
Przywiązuję dużą wagę do dóbr materialnych**
0,747 0,744 0,744
Procent wyjaśnionej wariancji 46,7 46,9 45,2 43,5 25,9 20,3 16,9 17,4
* W latach 2013-2015 nie było tej pozycji w kwestionariuszu
** W roku 2015 nie było tej pozycji w kwestionariuszu
Tabela 5.10.29. Korelacje cząstkowe między wskaźnikami dobrostanu psychicznego i materializmu oraz zakupoholizmu
z kontrolą wieku
Orientacja Test zależności
Ocena całego Poczucie Skłonności samobójcze*
życia
Pragnienie
życia * szczęścia *
Depresja
Korelacja 0,041 0,020 -0,060 -0,029 -0,098
Materializm Istotność (dwustronna) 0,000 0,002 0,000 0,000 0,000
N 22143 22150 22129 22144 21899
Korelacja -0,085 -0,102 -0,011 0,058 -0,173
Zakupoholizm Istotność (dwustronna) 0,000 0,000 0,092 0,000 0,000
N 22162 22169 22148 22163 21919
*
wskaźnik odwrotnie skierowany — im niższa wartość skalowa tym bardziej pozytywna wartość wskaźnika
Spójrzmy na społeczne zróżnicowanie orientacji materialistycznej (tabela 5.10.30). Silnie różnicującym czynnikiem
jest płeć. Mężczyźni są większymi materialistami, kobiety natomiast mają niemal dwuipółkrotnie wyższy od
mężczyzn wskaźnik zakupoholizmu. Mieszkańcy wsi i mniejszych miast są większymi materialistami i mniejszymi
zakupoholikami w porównaniu z mieszkańcami największych miast powyżej 500 tys. mieszkańców.
Jest wyraźna liniowa zależność między wiekiem i materializmem oraz zakupoholizmem: im młodsi respondenci
tym bardziej materialistycznie nastawieni i z większym zamiłowaniem do zakupów (wyróżniają się tu zwłaszcza najmłodsze
osoby w wieku 16-18 lat). Wykształcenie nie różnicuje zasadniczo zakupoholizmu, ale różnicuje materializm;
im wyższe wykształcenie tym mniejsze przywiązywanie wagi do dóbr materialnych. Im większa zamożność
tym większy zakupoholizm, ale nie materializm.
Silnie różnicującym poziom materializmu czynnikiem jest status społeczno-zawodowy. Najwięcej materialistów
jest wśród rolników, przedsiębiorców, pracowników sektora prywatnego, bezrobotnych i innych biernych zawodowo.
Status społeczno-zawodowy nie różnicuje natomiast poziomu zakupoholizmu. Osoby żyjące w stanie wolnym są zarazem
większymi materialistami i zakupoholikami niż pozostałe grupy wyróżnione ze względu na stan cywilny.
© Rada Monitoringu Społecznego