DIAGNOZA SPOŁECZNA 2015

Depresja
Diagnoza społeczna 2015 195
i w trudnych sytuacjach życiowych odwodzą od myśli samobójczych (por. rozdz. 5.9). Na trzecim miejscu, podobnie
jak dwa lata temu, znalazło się nadużywanie alkoholu. To ważna wskazówka dla profilaktyki jakości życia. Znaczenie
dochodu gospodarstwa domowego na osobę znalazło się na czwartym miejscu.
Znikomy generalnie wpływ na wskaźniki dobrostanu psychicznego mają takie czynniki jak narkotyzowanie się,
status społeczno-zawodowy, palenie papierosów, posiadanie dzieci na utrzymaniu, warunki mieszkaniowe i klasa
miejscowości zamieszkania.
Czynnikiem sprzyjającym zarówno fizycznemu jak i psychicznemu zdrowiu jest aktywność fizyczna (patrz Machon,
Norton, Ariely, 2008; Penedo, Dahn, 2005; Ross, Hayes, 1988). Potwierdzają to również dane Diagnozy. W
zakresie wszystkich głównych wskaźników dobrostanu psychicznego efekt aktywnego uprawiania jakiejś dziedziny
sportu lub ćwiczeń fizycznych jest bardzo silny. W zakresie depresji aktywność fizyczna przy kontroli wieku i płci
wyjaśnia 1,1 proc. zróżnicowania natężenia symptomów (wykres 5.3.1). Okazuje się ponadto, że pozytywny efekt
ćwiczeń jest większy u kobiet, które generalnie mają wyższe wskaźniki depresji, niż u mężczyzn, ale tylko przy ograniczonej
liczbie rodzajów sportów czy ćwiczeń; więcej niż trzy rodzaje wiążą się u kobiet a także u mężczyzn z
podwyższonym wskaźnikiem depresji. Nie ma natomiast istotnego efektu interakcji aktywności fizycznej i płci w
przypadku oceny całego dotychczasowego życia, gdzie sama aktywność wyjaśnia 1,6 proc. (wykres (5.3.2). Zróżnicowanie
syntetycznego wskaźnika dobrostanu psychicznego (patrz rozdz. 9.2) aktywność fizyczna wyjaśnia w 2,2
proc. (wykres 5.3.3). Istotny statystycznie efekt interakcji z płcią pokazuje, że dla mężczyzn optymalna jest mniejsza
liczba aktywności fizycznych niż dla kobiet.
Analizy w modelu przekrojowym nie rozstrzygają kierunku zależności: czy aktywność fizyczna wzmacnia dobrostan,
czy też osoby w lepszej kondycji psychicznej są bardziej motywowane do uprawiania sportu. Wyniki kilku
badań w modelu eksperymentalnym lub quasi-eksperymentalnym dowodzą jednak, że aktywność fizyczna podnosi
nastrój i poprawia inne wskaźniki dobrostanu (Thayer, 1987, 2001). Dane z Diagnozy Społecznej sugerują, że zależność
jest dwustronna: subiektywny dobrostan sprzyja wzrostowi liczby aktywności fizycznych i wzrost liczby aktywności
fizycznych prowadzi do poprawy dobrostanu (tabele 5.3.2 i 5.3.3). Efekty te są przy tym symetryczne: dodanie
w analizie regresji wielokrotnej do wyjściowego poziomu ogólnego dobrostanu subiektywnego i wyjściowej liczby
aktywności fizycznych w 2011 r. zmiany liczby aktywności fizycznych między 2011 i 2015 rokiem zwiększa procent
wyjaśnionej wariancji w zmianie dobrostanu o 0,5 pp. i procent wyjaśnionej wariancji w zakresie zmiany liczby aktywności
fizycznych między 2011 i 2015 rokiem zwiększa także o 0,5 pp. włączenie do analizy regresji wyjściowego
poziomu dobrostanu po wyjściowej liczbie aktywności fizycznych w 2011 r. Niewyjaśniony jest natomiast mechanizm
wpływu aktywności fizycznej na dobrostan; być może chodzi o uwalnianie endorfin lub innych substancji w
mózgu, które odpowiedzialne są za regulację nastroju, ale niewykluczone, że znaczenie mają też interakcje społeczne,
które towarzyszą wielu rodzajom sportu, oraz poczucie sprawstwa i sukcesu.
4,8
4,55
4,3
4,05
Mężczyźni
Kobiety
3,8
3,55
3,3
3,05
2,8
0 aktywności 1 aktywność 2 aktywności 3 aktywności 4+ aktywności
Liczba aktywności fizycznych
UWAGI: efekt główny aktywności fizycznej F(4, 21386)= 59,846, p