DIAGNOZA SPOŁECZNA 2015

Diagnoza społeczna 2015 331
Podstawowe nieukończone
Podstawowe ukończone
Gimnazjum
Zasadnicze zawodowe
Średnie ogólnokształcące
Średnie zawodowe
Policealne
Licencjat/wyższe inżynierskie
Magisterium
Doktorat
0,70
1,00
1,00
1,30
1,50
1,60
1,70
1,70
2,10
3,10
0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50
Wykres 6.2.4. Indeks doświadczeń społecznych i działań obywatelskich ze względu na poziom wykształcenia wśród
osób w wieku 18+ lat
Tabela 6.2.12. Regresja indeksu obywatelskości na wybrane zmienne społeczno-demograficzne
Predyktory
Współczynniki niestandaryzowane
Współczynniki
standaryzowane t P
B Błąd. stand. Beta
Stała -0,675 0,082 -8,197 0,000
Płeć (N-1, K-2) -0,148 0,020 -0,053 -7,552 0,000
Wiek 0,009 0,001 0,115 10,602 0,000
Wykształcenie 0,121 0,004 0,287 32,617 0,000
Klasa miejscowości (1-największe miasta, 6-wieś) 0,067 0,006 0,084 11,097 0,000
Dochód gospodarstwa na osobę 0,005 0,000 0,074 9,524 0,000
Pracownicy sektora publicznego 0,335 0,041 0,081 8,238 0,000
Pracownicy sektora prywatnego -0,121 0,034 -0,039 -3,599 0,000
Przedsiębiorcy 0,208 0,055 0,031 3,787 0,000
Rolnicy 0,421 0,051 0,067 8,176 0,000
Emeryci -0,056 0,045 -0,017 -1,237 0,216
Bezrobotni -0,149 0,049 -0,025 -3,068 0,002
Renciści -0,193 0,050 -0,035 -3,880 0,000
R 2 = 0,114
6.2.7. Akceptacja demokracji i zaufanie do ludzi a doświadczenia społeczne i obywatelskie
Doświadczenia społeczne i działania obywatelskie Polaków wyraźnie zależą od ich położenia społecznego. Teoretycznie
rzecz biorąc, powinny też zależeć od wyznawanych przez nich wartości politycznych (akceptacja demokracji)
i posiadanych dyspozycji psychologicznych (zaufanie do ludzi). Akceptacja demokracji jako formy rządów w
państwie może rozciągać się na demokrację jako ogólną zasadę organizacji życia zbiorowego i obejmować demokrację
lokalną i społeczeństwo obywatelskie. Zaufanie do ludzi – uważa się powszechnie – sprzyja samoorganizowaniu
się społeczeństwa i włączaniu się w działania zbiorowe, co zwrotnie umacnia zaufanie.
Analiza danych pokazuje, że akceptacja demokracji nie podnosi w sposób systematyczny poziomu indeksu doświadczeń
społecznych i działań obywatelskich (wykres 6.2.5). Wprawdzie w każdej z grup wykształcenia ci, którzy
bezwzględnie akceptują demokrację, mają wyższą wartość indeksu niż badani, którzy uważają demokrację za złą
formę rządów, ale w żadnej z grup z wyjątkiem grupy z wykształceniem podstawowym najwyższy indeks obywatelskości
mają osoby z warunkowo pozytywnym stosunkiem do demokracji („niekiedy rządy niedemokratyczne mogą
być lepsze”). W grupie osób gorzej ze średnim wykształceniem większy indeks mają nawet ci, którzy deklarują zdecydowanie
negatywny stosunek do demokracji. Akceptacja demokracji jako zasady politycznej nie ma zatem większego
znaczenia dla udziału w życiu obywatelskim na poziomie lokalnym, a obserwowane tu korelacje mają w dużej
mierze charakter pozorny, związany z wpływem wykształcenia na obie te zmienne.
Zaufanie do ludzi ma niezależny pozytywny wpływ na aktywność obywatelską (wykres 6.2.6). Najwyższy indeks
obywatelskości we wszystkich grupach wykształcenia mają badani deklarujący zaufanie. Ale ponownie wykształcenie
jest znacznie ważniejsze (wyjaśnia 4 proc. zróżnicowania indeksu obywatelskości wobec 0,3 proc. wyjaśnianych
przez zaufanie). Zaufanie wzmaga aktywność obywatelską dopiero po osiągnięciu lub przekroczeniu progu wykształcenia
średniego.
© Rada Monitoringu Społecznego